Tulisan Jawi (جوي) (atawa Yawi di Dairah Pattani) adalah abjat Arab nang diubah gasan manulisakan Bahasa Malayu. Abjat ngini dipakai sabagai salah sabuting matan tulisan rasmi di Brunai, wan jua di Malaysia, Indunisia, Pilipina palih salatan, Pattani di Thailand wan Singapura gasan hal-hal nang basipat karuhanian.

Abjat Jawi.

Sajarah babak

Kamunculannya tarait sacara langsung lawan kadatangan agama Islam ka Nusantara. Tulisan ini dipandalakan pada abjad arab dan diguna'akan hagan manulisakan ucapan Malayu. Lawan damikian, kada tahindarkan adanya tambahan atawa modifikasi babarapa abjad gasan ma'akomodasi bunyi nang kadada dalam basa Arab (pariannya ucapan /o/, /p/, atau /ŋ/).

Bukti ta'awal tulisan Jawi ini barada di Malaysia lawan adanya Prasasti Terengganu nang batarikh 702 Hijriah atawa abad ke-14 Masihi (Tarikh ini agak problematis marga bilangan tahun ini ditulis, kada lawan angka). Di sa hanya kawa tabaca tujuh ratus dua: 702 H. Tagal kata "dua" ini kawa diikuti lawan ujar lain: (20 sampai 29) atawa -lapan -> dualapan -> "dalapan". Kata ini kawa pula diumpati lawan kata "sambilan". Lawan ini kamungkinan tarikh ini manjadi banyak: (702, 720 - 729, atawa 780 - 789 H). Tagal karana prasasti ini jua manyambat bahwa tahun ini adalah "Tahun Kapiting" maka hanya ada dua kamungkinan nang tasisa: yaitu tahun 1326 M atawa 1386 M.

Abjad Jawi adalah salah asa matan abjad panambaian nang diguna'akan hagan manulis basa Malayu, wan diguna'akan tumatan jaman Karajaan Pasai, sampai jaman Kasultanan Malaka, Kasultanan Johor, wan jua Kasultanan Aceh sarta Kasultanan Patani pada abad ke-17. Bukti matan panggunaan ini didapatakan di Batu Bersurat Terengganu, batarikh 1303 Masihi (atawa 702 H pada Almanak Islam). Panggunaan abjad Rumawi panambaian didapatakan pada uncitan abad ka-19. Abjad Jawi marupakan tulisan rasmi matan Nagri-nagri Malayu kada Basakutu pada jaman kolonialisma Britania.

Jaman bahari, tulisan Jawi mamainakan paranan panting dalam masyarakat. Tulisan ini diguna'akan sabagai media parantara dalam samua urusan tata usaha, adat istiadat, wan padagangan. Sabagai cuntuh, abjad ini diguna'akan jua dalam pajanjian-pajanjian panting antara pihak raja Malayu lawan pihak Portugis, Walanda, atawa Inggris. Salain itu, panyataan kamardikaan 1957 bagi nagara Malaysia sapalih jua tatulis dalam tulisan Jawi.

Wayahini abjad ini diguna'akan hagan urusan karohanian wan tata usaha budaya Malayu di Terengganu, Kelantan, Kedah, Perlis, dan Johor. Urang-urang Malayu di Patani magun mangguna'akan abjad Jawi sampai wayah ini.

Tulisan Jawi babak

Karakter Batajak Surangan Panambaian Tangah Uncit Ngaran
ا     alif
ب ـﺒ ـﺐ ba
ت ـﺘ ـﺖ ta
ة ة     ـة‎ ta marbutah
ث ـﺜ ـﺚ sa (tha)
ج ـﺠ ـﺞ jim
چ ـﭽ ـﭻ ca
ح ـﺤ ـﺢ ha
خ ـﺨ ـﺦ kha (khO)
د     ـﺪ dal
ذ     ـﺬ zal
ر     ـﺮ ra (rO)
ز     ـﺰ zai
س ـﺴ ـﺲ sin
ش ـﺸ ـﺶ syin
ص ـﺼ ـﺺ sad (sOd)
ض ﺿ ـﻀ ـﺾ dad (dOd)
ط ﻃـ ـﻄـ ـﻂ ta (tO)
ظ ﻇـ ـﻈـ ـﻆ za (zO)
ع ـﻌ ـﻊ ain
غ ـﻐ ـﻎ ghain
ڠ ڠ ڠـ ـڠـ ـڠ nga
ف ـﻔ ـﻒ fa
ڤ ـﭭ ـﭫ pa
ق ـﻘ ـﻖ qaf
ک ک کـ ـکـ ـک kaf
ݢ ݢ ݢـ ـݢـ ـݢ ga
ل ـﻠ ـﻞ lam
م ـﻤ ـﻢ mim
ن ن ـﻨ ـﻦ nun
و     ـﻮ wau
ۏ ۏ     ـۏ va
ه ha
ء ء     ء hamzah
ي ـﻴ ya
ی ی     ye
ڽ ڽ ڽـ ـڽـ ـڽ nya

Abjad nang dihabukakan marupakan ulahan nang hanya didapati dalam Malayu wan kada dijumpai di abjad Arab nang sajatinya.

Bacaan lanjutan babak

  • H.S. Paterson (& C.O. Blagden), 'An early Malay Inscription from 14th-century Trengganu', Journ. Mal. Br.R.A.S., II, 1924, pp. 258-263.
  • R.O. Winstedt, A History of Malaya, revised ed. 1962, p. 40.
  • J.G. de Casparis, Indunisian Paleography, 1975, p. 70-71.