Tanaman Bagang atawa dalam bahasa Indunisia dingarani Porang.[1] Bagang baisian ngaran lmiah Amorphophallus spp. Bagang baisian spesies nang bamacam-macam, nang kaya Amorphophallus oncophyllus Prain, Amorphophallus muelleri Blume, lawan Amorphophallus blumei Scott.[2]

Rapun Bagang

Bagang baisian kambang nang dalam bahasa Indunisia dingarani Bunga bangkai. Dalam bahasa Banjar kambang matan rapun Bagang baisian ngaran nang kada takait lawan kata Bagang, akibatnya rancak dikira dua tanaman nang balain. Urang Banjar mangarani kambang Bagang bamacam-macam, ada nang manyambat Buti, Kalambu kuyang, Lanjung datu, Udukan atawa Kambang maya.[3]

Morfologi babak

 
Rapun, Kambang lawan Umbi Bagang

Tinggi rapun Bagang kurang labih 1,5 m tagantung umur lawan kasuburan tanah inya tumbuh. Bagang baisian batang cagat, lunak, lambut, babalang hijau atawa hirang bapuratik putih. Batangnya tunggal rahat disambat batang semu, batang nintu bakal tumbuh manjadi tiga batang sekunder lawan tangkai daun. Daunnya tamasuk tipe menjari nang disangga ulih tangkai daun nang bantuknya bulat. Halai daunnya mamanjang nang baukuran antara 60-200 cm, tulang daun nang halus talihat jalas matan bawah daun, panjang tangkai daunnya antara 40-180 cm. Kambangnya babau haruk, tangkai kambangnya pulus, kambangnya babalang habang anum pucat, kakuningan atawa cuklat tarang. Umbi Bagang ada dua macam yaitu umbi batang nang andaknya di dalam tanah lawan umbi katak (bulbil) nang andaknya di partamuan pangkal atawa cikang daun, bapungsi gasan parkambangbiakan vegetatif. Umbi batang paling banyak dimanpaatakan atawa manjadi hasil utama tanaman Bagang, bantuknya bulat baukuran ganal, biasanya babalang kuning atawa kuning bacampur cuklat, baratnya antara 3-9 kg tagantung dairah dimana Bagang tumbuh. Umbi katak (bulbil) bawarna cuklat bacampur hirang, bapungsi gasan parkambangbiakan generatif. Bagang diparkiraakan tahan hidup 4-6 tahun.[2]

Habitat babak

Bagang pamulaan ditamuakan di dairah tropis matan Afrika sampai ka Pulau Pasifik, imbahnya manyabar ka dairah baiklim sadang nang kaya Cina lawan Jepang. Janis Bagang nang ada di Indunisia panambaian ditamuakan di Kapulauan Andaman (India) manyabar ka arah timur malalui Myanmar batarus ka Thailand lawan Indunisia.[2] Bagang banyak ditamuakan di dalam hutanan, marganya tanaman ini katuju hidup di dairah nang talindung matan panas matahari. Bagang sabujurnya tamasuk tanaman liar.[4]

Manpaat babak

 
Umbi Bagang

Umbi Bagang kawa jadi bahan makanan, tagal di Indunisia kada talalu banyak nang mamakan, balain lawan kundisi nang ada di nagara Cina, Korea lawan Japang, umbi Bagang jadi makanan nang dikatujui tarutama imbah sudah diulah manjadi mi hirataki atawa konyaku. Pamanpaatan umbi Bagang dalam bantuk nang lain misalnya gasan baulah agar-agar, susu kakanakan, campuran bahan kusmitik, bahkan kawa dijadiakan gasan pangganti baras marga mangandung karbohidrat.[5]

Bagang tamasuk tanaman nang bahasiat gasan kasihatan. Manpaat mamakan Bagang gasan kasihatan awak manusia diantaranya kawa mangurusakan awak nang lamak, manurunakan kulistrul, manurunakan gula darah, mahindarakan kanker, maampihi ngalih buah air besar.[5] Kamampuan Bagang manurunakan lamak awak nang balabihan atawa obesitas marga di dalam umbinya mangandung Glukomanan, di Jepang banyak urang nang mangunsumsi galapung umbi Bagang gasan makanan atawa ubat.[6]

Paluang Tanaman Bagang di Indunisia babak

Sabujurnya Bagang baisan nilai jual nang tinggi bahkan sampai manjangkau pasar internasonal atawa ekspor, tagal banyak tantangan nang dihadapi buhan petani Bagang di Indunisia nang kaya biaya maharagu Bagang nang larang, waktu mananam sampai panen nang lawas, lawan pangatahuan masyarakat manganai bakabun Bagang masih randah.[7] Prupinsi Kalimantan Selatan sudah mancuba mangambangakan kabun Bagang di samunyaan wilayah, bahkan kabupatin Balangan kawa mangirim umbi Bagang nang sudah babantuk chip karing ka Japang sampai 100 ton salawas 5 bulan. Tagal, babarapa dairah pangabunan Bagang di Kalimantan Selatan baisian kandala lawan kurangnya alat pangaring umbi Bagang. Manyiasati masalah ini, petani Bagang di Kalimantan Selatan manjual umbi Bagang nang masih sigar ka prupinsi Jawa Timur, di situ umbi Bagang diulah chip karing nang siap dijual ka luar nagri.[8] Chip ialah umbi Bagang nang diracak halus-halus, imbah itu dikaringakan mamakai bantuan panas matahari atawa lawan oven khusus.[9]

Tanaman Bagang paling bagus tumbuh di dataran randah sampai katinggian 1000 mdpl, suhu udara antara 25-30 derajat celcius, suhu nang paling bagus gasan Tanaman Bagang tumbuh antara 22-30 derajat celsius. Amun suhu udara talalu panas diatas 35 derajat celcius daun Bagang bakal hangit, amunnya suhu talalu randah tanaman Bagang bakal masuk dalam tahap dorman. Curah hujan mampangaruhi jua lawan partumbuhan Bagang, sababnya tanaman ini katuju hidup di dairah nang curah hujannya tinggi sakitar 300-500 mm/bulan. Tanah nang manjadi lukasi kabun Bagang harus jua dihatiakan kualitasnya, tanah nang paling bagus gasan tanaman ini ialah tanah nang hampul, ada campuran tanah liat, bapasir, gambur, pH antara 6-7,5, lawan banyak mangandung unsur hara. Adanya kandungan tanah liat bapungsi gasan manahan banyu sakira kada capat hilang matan dalam tanah.[4]

Cara batanam Bagang, kawa mamakai umbi batang sacara vegetatif atawa mamakai umbi katak (bulbil) sacara generatif. Diparluakan sakitar 1.500 kg umbi batang Bagang amun handak batanam nang luasnya sahiktar, atawa sakitar 300 kg amun mamakai umbi katak (bulbil).[5]

Langkah pamulaan nang digawi gasan batanam Bagang ialah manyiapakan bibit nang baik matan umbi batang atawa umbi katak (bulbil). Salanjutnya tanam umbi ka dalam tanah nang sudah disiapakan, diatasnya diparupui pupuk kompos. Tanaman Bagang kada talalu mamarluakan haraguan nang bahimat, tagal harus dihatiakan panyiangan atawa mambuangi kumpai nang dianggap mangganggu partumbuhan Bagang, parlu jua dibari pupuk urea wayah Bagang baumur sabulan dilanjutakan wayah umur tiga bulan. Hatiakan jua hama panyakit nang pacang manyarang tanaman Bagang, biasanya Bagang rahat kana panyakit nang disababakan kulat sclerotium sp, kulat ini kawa maulah tangkai lawan daun Bagang layu, salain itu umbinya kawa jua tasarang panyakit hulat. Cara mangandaliakan hama panyakit ini lawan cara disamprut pakai insektisida.[5]

Bagang kawa tumbuh salawas 5-7 bulan saban tahun, diluar matan waktu itu Bagang istirahat atawa disambat masa dorman, rahatan masa dorman Bagang saulah-ulah mati marga daunnya layu. Wayah bulan April-Juli tamasuk masa dorman tanaman Bagang, wayah ini jua umbi batang kawa dipanen. Ciri umbi Bagang nang kawa dipanen baratnya diatas sakilu, rata-rata banyaknya umbi Bagang sakitar 30-80 ton dalam sahiktar kabun.[5]

Catatan Batis babak

  1. ^ "Umbi Porang, Tumbuhan Bernilai Ekspor yang Terabaikan di Kabupaten Banjar". koranbanjar.NET (dalam bahasa Indonesia). 2020-04-16. Diakses tanggal 2023-03-16. 
  2. ^ a b c Sari, Ramdana; Suhartati, Suhartati (2015). "Tumbuhan Porang: Prospek Budidaya Sebagai Salah Satu Sistem Agroforestry". Buletin Eboni. 12 (2): 97–110. doi:10.20886/buleboni.5061. ISSN 2714-9870. 
  3. ^ "Heboh Ada Bunga Bangkai di Batulicin, Ternyata Nama dalam Bahasa Banjarnya Bikin Ngakak!". Banjarmasinpost.co.id (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-16. 
  4. ^ a b Siswanto, Bambang; Karamina, Hidayati (2017-03-23). "PERSYARATAN LAHAN TANAMAN PORANG (Amarphopallus ancophillus)". BUANA SAINS. 16 (1): 57–70. doi:10.33366/bs.v16i1.411. ISSN 2527-5720. 
  5. ^ a b c d e Nurcahya, Said Bambang; Mantri, Yaya Mulya; Hatimatunnisani, Hani (2022-09-09). "ANALISIS POTENSI PORANG SEBAGAI PENGGANTI BERAS UNTUK KETAHANAN PANGAN DI KABUPATEN PANGANDARAN". JURNAL PENDIDIKAN, HUMANIORA, LINGUISTIK DAN SOSIAL (JAGADDHITA) (dalam bahasa Indonesia). 1 (1): 22–35. 
  6. ^ Nissa, Choirun; Madjid, Indah Juliana (2016-07-30). "Potensi glukomanan pada tepung porang sebagai agen anti-obesitas pada tikus dengan induksi diet tinggi lemak". Jurnal Gizi Klinik Indonesia. 13 (1): 1. doi:10.22146/ijcn.22751. ISSN 2502-4140. 
  7. ^ Rahayuningsih, Yunia (2020-12-18). "STRATEGI PENGEMBANGAN PORANG (AMORPHOPHALUS MUELLERI) DI PROVINSI BANTEN". Jurnal Kebijakan Pembangunan Daerah (dalam bahasa Indonesia). 4 (2): 77–92. doi:10.37950/jkpd.v4i2.106. ISSN 2685-0079. 
  8. ^ "Kementan Dorong Porang di Kalsel Bisa Penuhi Ekspor". Republika Online (dalam bahasa Indonesia). 2021-11-21. Diakses tanggal 2023-03-16. 
  9. ^ Sholiha, Lulu Hidayati (2021-09-01). ANALISIS POTENSI USAHA TANI BUDIDAYA PORANG DALAM PENGEMBANGAN USAHA DI MASA PANDEMI COVID-19 DALAM PERSPEKTIF EKONOMI SYARIAH (STUDI KASUS PADA CV. SINAR PORANG KOTA BANJARBARU) (Tesis) (dalam bahasa Inggris). Universitas Islam Kalimantan MAB.