Halaban atawa ngaran ilmiahnya Vitex pubescens tamasuk salah sabuting kayu nang tumbuh di pulau Kalimantan, ngaran lain nang dipinandui di Indunisia yaitu kayu Laban.[1] Ngaran Ilmiah nang lain matan kayu Halaban ialah Vitex Pinnata L.[2]

Morfologi babak

Rapun Halaban tingginya kawa hingkat 25-30 m, diameter atawa panjang tangah batangnya intangan nang satinggi dada manusia saktar 70 cm. Pangkal batangnya baisian diameter sakitar 130 cm. Rapun Halaban baisian banyak cikang nang bingkuk, kulit batangnya baalur dalam talihat jalas, kayunya karas, sasak, seratnya lurus, balangnya basungsang sali antara habuk kuning-habuk tuha kada nyarak. Kayunya tamasuk ringan, kuat, tahan lawas, kada mangandung silika. Kayunya nang basah babau nang kaya bau kulit.[1]

Daunnya babantuk bulat hintalu sampai lunjung, hujung lawan pangkalnya curing. Andakan daunnya basilangan 3 sampai 5 daun, di bawahnya ada nang baisian bulu halus ada nang kada baisian bulu halus.[1]

Kambangnya babalang biru, intagan dalamnya parak babalang bigi raman, tamasuk kambang nang bakalamin ganda. Halai kalupaknya manyatu di intangan bawah babantuk nang kaya mangkuk halus.[1]

Buahnya tamasuk janis buah batu, badaging, bantuknya bulat sampai lunjung nang diameternya 7-13 mm, wayah masak buahnya babalang bigi raman tuha, sabuting buah ada 1-4 isi bigi buahnya, mangandung sadikit banyu.[1]

Habitat babak

Halaban tamasuk tanaman nang tamasuk ka dalam famili Lamiaceae nang baasal matan Asia Selatan lawan Asia Timur. Halaban tumbuhnya manyabar ka banyak nagara nang kaya India, Sri Lanka, Bangladesh, China, Myanmar, Thailand, Semenanjung Malaysia, Indonesia, lawan Filiphina. Di Indonesia, Halaban kawa ditamuakan di Sumatra, Jawa, Kalimantan, lawan Sulawesi.[1] Halaban kawa jua tumbuh di dairah bakas tambang nang tanahnya rusak, lawan kakaringan.[3]

Kagunaan babak

Halaban tamasuk kayu nang kuat lawan tahan lawas, cucuk dimanpaatakan gasan bahan maulah bangunan nang kaya tihang, lawang, jandila, ranjang, atawa pakakas rumah nang lain. Halaban tatap kawa hidup imbah mandah marga kamandahan hutan, marga ini jua Halaban kawa dijadiakan sekat bakar atawa tanaman panyangga kamandahan.[2]

Kayu Halaban kawa dimanpaatakan gasan sumbar energi nang kawa dihanyari atawa energi biomassa, marganya Halaban baisian jumlah kalor nang tinggi lawan partunasannya atawa partumbuhannya capat, ayungannya energi matan kayu Halaban kada taancam lakas habis di alam.[1]

Salah sabuting pruduk pamanpaatan Halaban gasan sumbar energi di Kalimantan Selatan yaitu harang Halaban, tarutama di kabupatin Tanah Laut lawan Hulu Sungai Tengah. Dua kabupatin ini kawa mahasilakan harang Halaban sakitar 25 ton dalam sabulan. Wayahini di Banjarbaru ada gudang panyimpan harang Halaban gasan disalurakan ka dairah Martapura, Banjarbaru, Banjarmasin sampai ka luar nagri.[1] Harang kayu Halaban baisan kualitas nang bagus, bara apinya tahan lawas lawan kukusnya mangit.[4]

Ada kagunaan lain matan tanaman Halaban, salah sabuting digawi ulih masyarakat suku Dayak di Kalimantan Barat, buhan suku ini manggunaakan kulit kayu Halaban gasan nginuman pangganti tih. Sabujurnya kult kayu Halaban kawa jua gasan tatamba sakit parut, masuk angin, lawan kawa jua manyigarakan awak.[5] Kukus cair matan kayu Halaban nang dibanam bapungsi manjadi antirayap, kawa digunaakan gasan maawitakan kayu.[1]

Catatan Batis babak

  1. ^ a b c d e f g h i Alimah, Dewi (2020). "KARAKTERISTIK DAN BUDIDAYA LABAN (Vitex pubescens) UNTUK TUJUAN KAYU ENERGI". PROSIDING SEMINAR NASIONAL LINGKUNGAN LAHAN BASAH (dalam bahasa Inggris). 5 (2): 74–79. ISSN 2623-1980. 
  2. ^ a b "Seri Pohon Langka: Laban | Dinas Lingkungan Hidup dan Kehutanan DIY". dlhk.jogjaprov.go.id. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-13. Diakses tanggal 2023-03-13. 
  3. ^ Juairiah, Lina (2014-08-01). "STUDI KARAKTERISTIK STOMATA BEBERAPA JENIS TANAMAN REVEGETASI DI LAHAN PASCAPENAMBANGAN TIMAH DI BANGKA". Widyariset. 17 (2): 213–217. doi:10.14203/widyariset.17.2.2014.213-217. ISSN 1411-7932. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2023-03-13. Diakses tanggal 2023-03-13. 
  4. ^ Kahariayadi, Aloysius; Setyawati, Dina; Haida, Nur; Diba, Farah; Roslinda, Emi (2016-01-11). "KUALITAS ARANG BRIKET BERDASARKAN PERSENTASE ARANG BATANG KELAPA SAWIT (ELAEIS GUINEENSIS JACQ) DAN ARANG KAYU LABAN (VITEX PUBESCENS VAHL)". JURNAL HUTAN LESTARI (dalam bahasa Inggris). 3 (4). doi:10.26418/jhl.v3i4.13182. ISSN 2776-1754. 
  5. ^ Adelina, Kesita; Wardenaar, Evi; Sisillia, Lolyta (2014-04-21). "KAJIAN ETNOBOTANI DAN FISIKO KIMIA KULIT KAYU LABAN (Vitex pubescens Vahl) DI DESA LAPE KECAMATAN KAPUAS KABUPATEN SANGGAU KALIMANTAN BARAT". JURNAL HUTAN LESTARI (dalam bahasa Inggris). 2 (1). doi:10.26418/jhl.v2i1.5362. ISSN 2776-1754.