Dadalang: Pabidaan ralatan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Budelberger (pandir | sumbangan)
s Modify Category. iw.
RomaineBot (pandir | sumbangan)
s Clean up unprefixed templates
Baris 1:
[[File:Indonesian puppets and puppeteer.jpg|thumb|right]]
 
'''Dadalang''' atawa '''Dalang''' dalam dunia {{l[[Pawayangan|pawayangan}}]] diartiakan sabagai urang nang ba’isi kaahlian husus dalam bawayang/mamainakan wayang (mandalang). Kaahlian nang ini biasanya didapat matan bakat turun-manurun tumat padatuan di’inya. Si anak dadalang ngintu bisa kawa mandalang kada balajar sacara formal. Inya sudah biasa ma’umpati abahnya sorang sawayah mandalang/bawayang sambil mambawaakan alat, batata panggung, maatur wayang ({{bahasa+jv|nyimping}}), manjadi pangrawit, atawa duduk di balakang nang abah sambil manggani’i manyiapakan anak wayang nang pacangan dimainakan.
Sawayah ma’umpati nang abah "mandalang" dalam kurun waktu nang lawas, tumatan inya masih kakanakan halus sampay bujang, maka gawian nang ini manjadi pambalajaran sacara alami, makanya am rata-rata anak bubuhan dadalang biasanya bisa kawa jua mandalang amun sudah ganal kaina. Tagal banyak jua anak si dadalang kada hakun kaina dudi manjadi Dadalang, marganya di’inya ba’isi pilihan hidup sorang, nangkaya gawian manjadi pegawai negeri, pegawai swasta, TNI atawa gawian nang lainnya.
Tapi pang gajala nitu kada salawasnya bujur, sababnya sudah banyak di {{l[[Pulaw Jawa|pulaw Jawa}}]] sakolah-sakolah padalangan baik satingkat SMU wan perguruan tinggi, nangkaya Jurusan Pedalangan Sekolah Tinggi Seni Indonesia Surakarta (STSI) misalnya (wayah ini disambat Institut Seni Indonesia Surakarta), mahasilakan Sarjana padalangan nang kada hinggan sanggup mamainakan wayang haja tapi jua bawawasan luas wan bapikiran pintar. Dalam perguruan tinggi nang ini cungul jua dadalang nang kada musti juriat katurunan Dadalang haja, tapi pang urang nang ba’isi niat kuat wan cangkal balajar padalangan haja nang kaina kawa ba’isi kabisaan mandalang.
Kata Dalang ujar urang Jawa ada jua nang maartiakan baasal usul tumatan kata Dahyang, nang baarti pananamba bamacam panyakit. Dalang dalam "jarwo dhosok" diartiakan jua sabagai "ngudal piwulang" ({{bahasa-jv|manyampayakan ilmu}}), mambari’i pancerahan hagan bubuhan panontonnya. Maka itu sa’urang dalang harus pang ba’isi sangu kailmuan nang banyak bujur. Bamacam bidang ilmu sudah tantu pang harus dipalajari walau barang saraba sadikit haja, sahingga sawayah sidin mambangun isi daripada carita kawa manyasuayakan lawan parkambangan jaman wan nilai-nilai jaman wayah damini.
Dadalang adalah sa’urang sutradara, panulis lakon, sa’urang narator, sa’urang pamain karakter, panyusun iringan, sa’urang "sindin", panata pentas, panari wan lain sabagainya. Kasimpulannya dadalang adalah sa’urang nang bakamampuan ganda, wan jua sa’urang manager, paling kada sidin manjadi sa’urang pamimpin dalam partunjukan gasan bubuhan anak buahnya (pesinden wan pangrawit).