Lubang hirang: Pabidaan ralatan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Volstand (pandir | sumbangan)
Kadada kasimpulan babakan
Volstand (pandir | sumbangan)
Kadada kasimpulan babakan
Baris 2:
[[Barakas:Black_hole_-_Messier_87.jpg|jmpl|350x350px|Lubang hirang supermasif di dalam hinti galaksi elips super raksasa Messier 87 di konstelasi Virgo. Massanya diparkiraakan mancapai miliaran kali lipat massa Matahari, , pas tahun 2016.<ref>
{{Cite journal|last=Oldham, L. J.|last2=Auger, M. W.|date=March 2016|title=Galaxy structure from multiple tracers - II. M87 from parsec to megaparsec scales|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=457|issue=1|pages=421–439}}</ref> Foto ngini diambil sacara langsung ulih Event Horizon Telescope wan dirilis pas tanggal 10 April 2019.]]
'''Lubang hirang''' ({{Lang-en|black hole}}) adalah bagian matan ruang waktu nang marupakan gravitasi nang takuat pada nang lain, cahaya gin kada kawa bukah matan lubang hirang. Teori relativitas umum mamparkiraakan bahwa parlu massa nang ganal gasan maulah sabuting '''lubang hirang''' nang baandak di ruang waktu.<ref name="wald 1997">{{cite book |last=Wald |first=R. M. |author-link=Robert Wald |title=Black Holes, Gravitational Radiation and the Universe |editor1=Iyer, B. R. |editor2=Bhawal, B. |chapter=Gravitational Collapse and Cosmic Censorship |arxiv=gr-qc/9710068 |date=1997 |pages=69–86 |publisher=Springer |doi=10.1007/978-94-017-0934-7 |isbn=978-9401709347}}</ref><ref name="NYT-20150608">{{cite news |last=Overbye |first=Dennis |author-link=Dennis Overbye |title=Black Hole Hunters |url=https://www.nytimes.com/2015/06/09/science/black-hole-event-horizon-telescope.html |date=8 June 2015 |work=[[NASA]] |access-date=8 June 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150609023631/http://www.nytimes.com/2015/06/09/science/black-hole-event-horizon-telescope.html |archive-date=9 June 2015}}</ref> Di parak lubang hirang ada parmukaan nang dingarani horizon paristiwa. Objek ngini disambat ''"hirang"'' maraga manyarap apa haja nang baandak parak inya wan kada kawa babulik pulang, tamasuk cahaya gin kada kawa babulik lagi.<ref>{{harvnb|Wald|1984|pp=299–300}}</ref> tiuritis, lubang hirang kawa baisi ukuran saganal apa haja, mulai matan mikroskopik sampai ka ukuran alam raya nang kawa dijanaki. Tiuri midan kuantum dalam ruang-waktu maliuk mamparkiraakan bahwa horizon paristiwa mamancarkan radiasi diparak lubang hitam lawan suhu nang tabatas. Suhu ngini babanding tabalik lawan massa lubang hirang, jadinya ngalih amum handak maitihi lubang hirang bamassa bintang atawa labih. Lubang hirang tabagi manjadi 4: lubang hirang bamassa manangah, lubang hirang primordial, lubang hiranh bintang, wan lubang hirang supermasif nang rancak banar ada di pusat sabuting galaksi.<ref>{{Cite web|date=2018-09-21|title=Black Holes, Explained|url=https://www.nationalgeographic.com/science/space/universe/black-holes/|website=Science|language=en|access-date=2020-09-29}}</ref>
[[Barakas:BlackHole_Lensing.gif|al=Lubang hitam Schwarzschild|jmpl|Simulasi linsa gravitasi ulih lubang hirang, nang mandistursi citra galaksi di latar balakang.]]
[[Barakas:Images_of_gas_cloud_being_ripped_apart_by_the_black_hole_at_the_centre_of_the_Milky_Way_ESO.jpg|jmpl|Awan gas tarabit ulih lubang hiranv di pusat Bima Sakti (pangamatan matan 2006, 2010 wan 2013 masing-masing ditampaiakan lawan warna biru, hijau wan habang).<ref>{{Cite news|url=http://www.eso.org/public/news/eso1332/|title=Ripped Apart by a Black Hole|work=ESO Press Release|access-date=19 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130721014626/http://www.eso.org/public/news/eso1332/|archive-date=21 July 2013|dead-url=no}}</ref>]]