Hak asasi manusia: Pabidaan ralatan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Baris 29:
 
Deklarasi-deklarasi ngini pas praktiknya kada baisi cakupan nang mandunia (barataan). Haratan Abada Pancarahan, "manusia" dianggap sabagai lakian nang kawa malindungi dirinya surang, sahingga budak kulit hirang, babinian, kakanakan, wan bahkan [[hamba tani]] kada tamasuk ka dalam cakupan. Banyak matan bubuhan parumus Deklarasi Hak-Hak di Amirika Serikat nang manarima institusi [[parbudakan]] wan maanggap binian kada layak hagan talibat dalam urusan pulitik.{{sfn|Brems|2001|p=18}} Di Prancis, walaupun bubuhan parumus Deklarasi Hak Asasi Manuia wan Warga Negara tahun 1789 kada mambatasi cakupannya lawan urang Parancis haja, usulan "[[Deklarasi Hak Asasi Wanita wan Warga Negara Babinian]]" nang dicatusakan ulih [[Olympe de Gouges]] pas tahun 1791 kada digubris.{{sfn|Brems|2001|p=18}} Haratan zaman nangitu, babinian jua dianggap baisi kodrat irasional, sahingga [[Konvensi Nasional Prancis]] manyambat pas tahun 1793 bahwa kakanakan, babinian, urang gila, wan tahanan kada akan dianggap sebagai warga negara (hagan tahanan, sampai inya direhabilitasi).{{sfn|Brems|2001|p=19}} Walaupun bagitu, dukumin-dukumin ngini tatap barhasil maubah gagasan Locke wan filsuf-filsuf pancarahan lainnya manjadi hukum positif. Selain ngitu, deklarasi-deklarasi ngini jua manjadi terobosan sabab mampu mambatasi kekuasaan negara lawan babagai cara, tarmasuk lawan malindungi hak-hak individu. Tatanan konstitusi semacam ngini imbahnya manyabar ka negara-negara lain, nangkaya [[Republik Batavia|Belanda]] pas tahun 1798, [[Konstitusi Spanyol 1812|Spanyol]] pas tahun 1812, [[Belgia]] pas tahun 1831, [[Liberia]] pas tahun 1847, [[Kerajaan Sardinia-Piemonte|Sardinia]] pas tahun 1848, dan [[Prusia]] pas tahun 1850.{{sfn|Bates|2010|p=25}}
 
=== Abad ka-19 wan pamulaan abad ka-20 ===
[[Berkas:Jeremy Bentham by Henry William Pickersgill detail.jpg|jmpl|ka|200px|[[Jeremy Bentham]], filsuf [[utilitarianisme]] asal Inggris nang manantang gagasan hak kodrati.]]
Walaupun gagasan manganai hak-hak dasar sudah manyabar ka barbagai nagara, kunsip "hak asasi manusia" nang barlaku hagan samuaan manusia tanpa tarkacuali masih jarang ditamui di hukum nasional maupun internasional pada abad ka-19 wan pamulaan abad ka-20. Salain ngitu, gagasan hak kodrati suang jua kada banyak manyita parhatian bubuhan pamikir pas abad nangitu; pamiki-pamikir pulitik nangkaya [[Alexis de Tocqueville]], [[Karl Marx]], wan [[Max Weber]] hanya manyambat hak asasi manusia sacara sepintas wan buhannya malah mamandangnya lawan kritis.{{sfn|Hoffmann|2011|p=7}} Salah sabuting pamikir pas wayah nangitu nang mangamukakan kritik nang keras tarhadap pamarakan hak kodrati adalah filsuf Inggris [[Jeremy Bentham]]. Inya maanganggap kunsip hukum kodrati sabagai suatu "omong kosong", wan inya manyambat bahwa "hak nang sabujurnya" baasal matan "hukum nang sabujurnya", sadangkan hak nang baasal matan "hukum imajiner" marupakan hak nang jua basipat "imajiner".{{sfn|Bates|2010|p=24}}
 
Abad ka-19 juaa dipinandui lawan cungulnya tunjulan hagan mahapus perbudakan, wan garakan [[abolisionisme]] surang sudah diprakarsai di Inggris pas tahun 1787 lawan diulahnya [[Society for the Abolition of Slave Trade]] ulih kaum [[Quaker]]. Haratan tahun 1833, [[Imperium Britania]] mambibasakan sabarataan budaknya, wan Prancis jua maambil langkah nang sama pas tahun 1848. Amirika Serikat surang hanyar bahasil mahapuskan parbudakan pas tahun 1865 imbah [[Perang Dingsanak Amirika|perang dingsanak]] malawan [[Konfederasi Amirika|konfederasi negara-negara bagian selatan]] nang mandukung perbudakan, sapahadangan [[Kekaisaran Rusia|Rusia]] mahapusakan sistem [[perhambaan huma di Rusia|perhambaan huma]] pas tahun 1861.{{sfn|Hoffmann|2011|p=7}} Tagal, cungul karaguan bahwa abolisionisme bujur-bujur dilancarakan atas dasar moral, apalagi "hak asasi manusia". Diduga Inggris maambil tindakan nangitu demi kepentingan ikunumi, sabab kelanjutan [[pardagangan budak]] dianggap akan mauntungakan jajahan negara-negara saingan Inggris.{{sfn|Tomuschat|2008|p=14}} Salain ngitu, Inggris jua dinilai handak manjalanakan "[[misi pemberadaban]]" nang akan maulahnya saulah baisi moral nang lebih baik matanpada negara-negara Irupa lainnya. Imbah ngitu, pas zaman [[Imperialisme Hanyar]], panulakan tarhadap perbudakan rancak dijadiakan dalih ulih negara-negara Irupa hagan manggawi "campur tangan kemanusiaan".{{sfn|Hoffmann|2011|p=8}}
 
Konstitusi negara-negara Irupa pas abad ka-19 jua mahindari panyambatan kunsip "hak asasi manusia" maupun "hak kodrati". Hak asasi manusia sudah kada lagi disambat dalam Konstitusi Prancis imbah tahun 1799 wan hanyar cungul lagi pas tahun 1946.{{sfn|Hoffmann|2011|p=8}} Di tangah bargaluranya [[Revolusi 1848]], rancangan [[Konstitusi Frankfurt]] mangandung daptar "hak-hak dasar" (''Grundrechte''). Tagal, nangkaya konstitusi-konstitusi lainnya pas zaman ngitu, hak-hak nangitu hanya kawa dinikmati ulih warga negara, nangkaya nang dapat diitihi matan ngarannya, ''Grundrechte des deutschen Volkes'', sahingga hak-hak nangitu lainlah hak nang barlaku sacara universal nangkaya halnya hak asasi pas wayah modern. Imbah kagagalan revolusi ngini, [[positivisme hukum]], atawa gagasan bahwa kadada hukum di luar undang-undang, barhasil manjauhakan doktrin hukum kodrati sabagai justifikasi hagan menganugerahkan hak. Hak asasi manusia surang kada disamba dalam [[Konstitusi Kekaisaran Jerman]] tahun 1871, wan daptar hak-hak wan kawajiban-kawajiban hanyar cungul pulang dalam [[Konstitusi Republik Weimar]] tahun 1919.{{sfn|Hoffmann|2011|p=9}} Di tingkat internasional, gagasan "hak kodrati" hanya dijadiakan sabagai dalih hagan malancarakan misi pambaradaban.{{sfn|Hoffmann|2011|p=11}} Sabagai cuntuh, Prancis baisi kunsip ''mission civilisatrice'' sabagai pambujuran hagan "mambibasakan" urang-urang Afrika matan kakuasaan pamimpin panduduk bujur nang "terbelakang".{{sfn|Hoffmann|2011|p=8}} Haratan wayah ngitu, bangsa Eropa mamang masih mambidaakan antara negara-negara nang "beradab" lawan masyarakat "tidak beradab" di luar Irupa wan Amirika. Hanya negara nang dianggap "beradab" nang baisi hak, sapahadangan wilayah masyarakat nang "kada beradab" kawa sewaktu-waktu dicaplok ulih negara Irupa sabab dianggap sabagai ''[[terra nullius]]'' ("tanah tak bertuan").{{sfn|Hoffmann|2011|p=10-11}}
 
== Bahan acuan ==