Madihin marupakan kasanian tradisional urang Banjar, prupinsi Kalimantan Selatan. Madihin kawa dikalumpukakan lawan janis sastra bahari nang babantuk puisi atawa pantun. Tagal, madihin surang baisi karakteristik nang mayu unik, maraga ngitu marupakan papaduan matan talu unsur seni, yakni seni suara (syair/lagu), seni musik wan seni gerak (mimik).[1]

Seni madihin tamasuk salah sabuting puisi bahari dalam kesustraan Banjar, tumbuhnya kesenian madihin baimbai-imbai lawan pantun, syair, lamut, mamanda wan lainnya jua. Madihin jua marupakan hiburan hagan masyarakat di Kalimantan Selatan, baik gasan kaum bawah, manangah, atawa kaum atas, maraga syair nang dinyanyiakan hibak lawan papadahan nang bamanfaat wan lalocoan nang sigar.[1]

Kasanian ngini kawa ditampaiakan ulih urang surangan lawan diiringi sabuting musik rebana. Kawa jua duwa atawa talu urang di hatas panggung baimbaian. Lamunnya dibawaakan lawan duwa urang atawa labih, pantun nang disampaiakan ka hadapan masyarakat rancaknya ngitu basasahut-sahutan saikung surang matan pamadihin ka pamadihin lain. Lamunnya didangarakan jua, marupakan sabuting untaian kata-kata nang tasusun bagus jadi rangkaian kalimat nang hibak lawan papadahan isinya.[2]

Tapi, kada baarti lamunnya dibawaakan surangan maulah jadi dulak. Kualitasnya jua kada kalah lawan nang dibawaakan duwa atawa tiga urang. Tagal, gayanya monolog lawan tatap mampartahanakan kualitas rangkaian kata mirip pantun nang maluncur matan sang pambawa kesenian Madihin, atawa kawa jua disambat pamadihin.[2]

Sajarah babak

Madihin baasal matan kata bahasa Arab, "madah", naitu jenis puisi lama atawa syair nang kalimat uncitnya baisi bunyi nang sama. Buktinya, ciri utama nangitu jua barikit lawan seni madihin. Nang maulah balain, kalau syair sekadar disanandungakan, samantara madihin diimbaiakan lawan tabuhan rebana atawa tarbang. Sapalih lain manyabat, istilah madihin basaal matan “madahi” alias manasihati. Pandapat ngini jua kawa ditarima, karana isi madihin hibak lawan babagai papadahan.[3]

Samantara ngitu, budayawan Banjar Anggraini Antemas dalam Majalah Warnasari Jakarta nang terbit tahun 1981 manyambat bahwa diparkiraakan tradisi bamadihinan sudah ada haratan masuknya agama Islam ka wilayah Kerajaan Banjar pas tahun 1526.

Awalnya madihin gasan menghibur raja wan pejabat istana Kerajaan Banjar. Dalam parkambangan imbahnya, madihin jadi hiburan (karasmin) masyarakat. Misalnya, gasan maramii acara bakawinan, baramian imbah panen, mamparingati hari ganal dairah wan nasional. Madihin rancak jua dibawaakan karana tuan rumah baisi nazar atawa hajat tartantu, nangkaya khitanan anak.[3] Kesenian ngini jua rancak dijadiakan lawan alat panyuluh bahuma wan kaluarga barancana. Maraga pesan nang disampaiakan malalui pantun wan kalimat-kalimat lucu, religius wan sarat nasihat.[2]

Struktur babak

Dalam partunjukannya, madihin baisi struktur baku hagab saban pemadihin, yaitu:

  • Pembukaan, lawan manyanyiakan sampiran sabuting pantun nang pamulaannya lawan catukan tarbang nang disambat pukulan pamulaan. Pada sampiran ngini rancaknya manyangkut tima nang handak dibawaakan pamadihin.
  • Mamasang tabi, yakni mambawaakan syair-syair atawa pantun nang isinya mahurmati panuntun, mambarii pangantar, terima kasih atawa parmuhunan maaf lamunnyai kaini ada salah sambat dalam mambawaakan madihin.
  • Menyampaikan isi (manguran), yaitu manyampaikan syair atawa pantun nang isinya sasuai lawan tema acara atawa parmintaan panitia. Sabalum isi matan tima madihin dikupas ulih pamadihinan, sampiran pantun di pamulaan harus disampaikan isinya tarlabih dahulu (mamacah bunga).
  • Penutup, yakni manyampaiakan kesimpulan, sambil manghurmati panuntun, mohon pamit, wan ditutup lawan pantun panutup.[1]

Fungsi babak

Haratan wayah bahari, pungsi utama madihin adalah hagan mahibur raja atawa pajabat istana. Isi syair wan syair nang dibawaakan atawa dinyanyiakan baisi pujian-pujian hagan si Raja wan pajabat istana nang lain. Hal ngini cocok lawan pandapat nang mamadahakan bahwa asal kata madihin, yaitu matan kata madah (kata-kata pujian). Wayahini, madihin bapungsi hagan hiburan masyarakat di wayah-wayah nang sudah tantuakan, nang kaya pangisi hiburan imbah makhatam, kasanian gasan maramii acara pangantinan, wan maramii hari besar nasiunal.[4]

Catatan Batis babak

  1. ^ a b c Madihin Archived 2013-09-11 at the Wayback Machine. www.banjarmasinheritage.com. Diakses pada 21 September 2013
  2. ^ a b c Kesenian Madihin Masih Ada Archived 2013-10-20 at the Wayback Machine. www.oase.kompas.com. Diakses pada 21 September 2013
  3. ^ a b Madihin Kocok Perut Penonton Archived 2013-12-19 at the Wayback Machine. Aliansyah Jumbawuya - www.clickborneo.com. Diakses pada 21 September 2013
  4. ^ Rafiek, M. 2017. Teori Sastra Dari Kelisanan Sampai Perfilman.PROGRAM STUDI MAGISTER PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA INDONESIA, FKIP, UNIVERSITAS LAMBUNG MANGKURAT. Banjarmasin. hlm. 390