Sawit adalah tumbuhan nang rancak ditanam urang sagan diambil minyaknya. Sawit ngini sabujurnya ada dua macam nang rancak ditanam urang, yakni Elaeis guineensis, Elaeis oleifera,wan Elaeis odora. Walaupun asalnya matan Aprika Barat atawa matan Amirika Latin manurut sabahagian pandapat urang, sawit tumbuh subur di Malaysia, Indunisia, Thailand, wan Papua Nugini.[1]

?Sawit
Sawit di Malaysia
Sawit di Malaysia
Klasifikasi ilmiah
Karajaan: Plantae
Divisi: Magnoliophyta
Kelas: Liliopsida
Ordo: Arecales
Famili: Arecaceae
Upafamili: Cocoideae
Genus: Elaeis
Jacq.
Species

Elaeis guineensis
Elaeis oleifera
Elaeis odora

Banyak urang nang mangambangakan tumbuhan ngini sagan diambil buahnya. Buah sawit rancak diulah jadi minyak sawit mantah (crude palm oil atawa CPO) nang bawarna kuning wan minyak inti sawit (palm kernel oil atawa PKO) nang kada bawarna. Dua macam ngini rancak dipakai sagan industri makanan (minyak lawak wan margarin), sabun (bahan nang mahasilakan busa), baja (sagan jadi palumas), pakaian, kusmitik, wan bahan bakar biudisil.[2]

Minyak sawit saurang baisi kadar kulistrul nang tarandah pada minyak matan tumbuhan lain.[2] Lain pada ngitu, minyak sawit jua kawa manangat kankar tuha badahulu, wan panyakit lainnya maraga baisi bita karutin, fukusantin, niukantin, fiulasantin, tukufirul, tukutriinul, vitamin E, asam lamak linuliat, asam lamak linulinat, wan fitustirul.[3]

Talatah babak

Sawit asalnya matan Aprika wan Amirika Latin, nang mana tumbuhan ngini tumbuh liar atawa satangah liar di pinggir sungai. Sawit Aprika mulai dikambangakan urang matan abad ka-16 wan ka-17 atawa sabalumnya. Mulai matan abad ka-19, minyak wan inti sawit matan Aprika diikspor ka wilayah-wilayah lain di dunia.[4]

Di Indunisia, tumbuhan ngini mulai dikambangakan di kabun matan awal abad ka-19 di Sumatera wan Malaysia, nang mana bubuhan Walanda mamasukakan tumbuhan nini di Kabun Raya Bogor di tahun 1848. Imbah ngitu, Sir Yoseph Hooker mancubai mananami 700 bibit di Labuhan Deli, Sumatera Utara, walaupun ditabang wan diganti jadi tumbuhan nyiur di tahun 1858. Di tahun 1911, K. Schadt wan Adrien Hallet mulai mambangun parusahaan kabun sawit di Sumatera, nang mana sampai tahun 1938 ada 90.000 haktar kabun sawit di Sumatera.[4]

Di tahun 2022, Indunisia baisi 14,99 juta haktar kabun sawit, nang mana Riau adalah parupinsi nang baisi kabun sawit paling luas di Indunsia, yakni 2,86 juta haktar.[5] Indunisia jua mahasilakan minyak sawit kasar sampai 46,73 juta tun di tahun ngitu.[6]

Parawakan babak

Akar babak

Sawit baisi akar nang sarabut atawa munukutil, nang mana salawas anam bulan bakal akal di bigi tumbuh mamanjang batatarusan ka bawah sampai panjangnya 15 santimitir. Akar sawit baisi sarabut utama nang tumbuh malintang ka dalam tanah wan mambujur ka higa, nang mana sarabut ngini kawa mangambangakan sarabut sikundir wan kaya ngitu satarusnya. Kadalaman akar sawit kawa sampai 8-16 mitir ka bawah.[7]

Batang babak

Sawit baisi batang nang kukuh, tagak, kada bacakang, ditutupi lawan pangkal daun di atas, batilanjang di bawah, basuang, wan bawarna abu-abu kacuklatan atawa hirang maraga pangkal palapah nang masih tatinggal di batang. Batangnya baisi palapah nang tatap barikit walau daunnya sudah karing atawa mati. Batangnya kawa tumbuh sampai antara 8-20 mitir.[8]

Waktu awal tumbuh, batang malabar tagal suangnya kada mamanjang. Titik tumbuh batang andakannya di lacuk batang wan baahir di dalam tajuk daun. Titik tumbuh ngini babantuk kul nang nyaman dimakan.[7]

Daun babak

Daun tumbuhan ngini tamasuk daun majamuk, nang mana baisi ruas bawah nang kaya duri nang tajam wan karas di pinggir tangkai daun. Daun ngini baisi banyak suang, tumbar kada baraturan, wan tumbuh mangalumpuk dalam 4 atawa 5 buting. Anak-anak daun maulah barisan sampai ka ujung wan di tangannya ada ldi sagan tulangnya. [7][8]

Kambang babak

Kambang tumbuhan ngini, baik jantan nang babantuk lunjung mamanjang atawa batina nang babantuk bulat, andakannya di dalam tandan nang tapisah dalam satu puhun. Kambang ngini timbul waktu sawit sudah maniga tahun. Sawit saurang maadaakan panyarbukan basilang, nang mana kambang batina matan satu puhun dibuahi lawan kambang jantan matan puhun lain malalui bantuan angin atawa binatang panyarbuk.[7][8]

Buah babak

 
Buah Sawit

Buah sawit takumpul dalam 200-300 buah halus nang parak lawan batang handap nang barat. Buahnya babantuk bulat hintalu nang panjangnya kurang labih 3,5 santimitir wan labar kurang labih 2 santimitir.[8] Buah ngini baisi kulit nang licin wan karas, daging buah matan sarabut nang mangandung minyak, kulit bigi atawa tampurung nang hirang wan karas, daging bigi nang bawarna putih wan mangandung minyak, wan imbariu atawa lambaga. Buah ngini bawarna hijau kalas waktu masih anumnya, nang mana warnanya kawa barubah jadi hijau kahirangan, lalu bakuning anum, lalu jadi habang kuning mun sudah masak.[7]

Bigi babak

Bigi sawit nang basarat wan mangandung minyak baisi panjang 2-3 santimitir wan barat 2-13 gram, tagantung macamnya. Bigi ngini baisi waktu nang kada aktif wan kawa bakacambah hingga anam bulan labih, nang mana hanya 50% bigi nang kawa bakacambah. Maraga ngitu, bigi dibari parlakuan sabalum ditanam.[7]

Ulahan sawit babak

 
Minyak Sawit

Minyak sawit mantah babak

Minyak sawit ngini kantal bawarna kuning jingga kahabangan wan bsisi asam lamak bibas 5% wan paru vitamin E 800-900 ppm. Minyak ngini malunak di suhu 33-34 °C, nang mana mun ada di ruangan baisi bantuk nang satangah padat nang tapisah bagian padat wan bagian cairnya.[9] Minyak sawit ngini kaina kawa diulah sagan minyak nabati, biudisil, bahan-bahan uliukimia, wan asam laurat.[10]

Minyak inti sawit babak

Minyak ngini bawarna putih kakuningan nang didapat matan inti buah nang diistraksi. Minyak ngini baisi asam lamak sampai 5%.[9]

Inti sawit babak

Inti sawit adalah buah nang dipisah matan daging buah wan tampurung nang imbah ngitu dikaringakan, nang mana baisi minyak 50% wan kadar asam lamak bibas kira-kira 5%.[9]

Bungkil inti sawit babak

Bungkil inti ngini adalah daging inti nang sudah diambil minyaknya, nang mana daging inti ini sudah diparas atawa diistraksi lawan bahan lain. Bahan ngini baisi kadar minyak 2%.[9]

Pretreated Palm Oil babak

Minyak ngini didapat matan tahapan deguming wan prebleaching sagan ka tahapan rapinasi pisik minyak daging buah. Minyak ngini baisi 5% asam lamak babas wan malunak di suhu antara ntara 33-39 °C.[9]

Refined Bleached Deodorized Palm Oil babak

Minyak ngini didapat matan tahapan rapinasi nang langkap, nang mana mangandung asam lamak bibas 0,15% wan bawarna kuning kajinggaan. Minyak ngini malunak di suhu antara 30-39 °C.[9]

Crude Palm Fatty Acid babak

Asam lamak ngini adalah asam lamak nang didapat matan rapinasi langkap minyak sawit mantah. wan turunannya, nang mana baisi asam lamak bibas sampai 89%.[9]

Crude Palm Stearin babak

Bahan ngini adalah lamak nang bawarna kuning wan jingga kahabangan, nang mana didapat matan tahapan pamisahan minyak sawit mantah. Bahan ngini baisi 5% asam lamak bibas wan malunak pada suhu 48 °C.[9]

Pretreated Crude Palm Stearin babak

Bahan ngini adalah lamak nang didapa matan tahapan deguming wan prebleaching sagan ka tahapan rapinasi pisik bagian padat minyak sawit mantah. Bahan ngini baisi asam lamak bibas wan titik lunak nang sama lawan Crude Palm Stearin.[9]

Refined Bleached Deodorized Palm Stearin babak

Bahan ngini adalah bagian lamak matan minyak sawit mantah bawarna kuning nang malalui tahapan rapinasi langkap, nang mana baisi asam lamak babas 0,2% wan malunak pada suhu 48 °C. Bahan ngini rancak dipakai sagan maulah margarin, sabun,wan lainnya.[9]

Palm Acid Oil babak

Bahan ngini adalah asam lamak matan minyak sawit mantah nang ditambahi lawan suda kaustik wan asam sulfat. Bahan ngini baisi 95% lamak wan 50% asam lamak bibas.[9]

Crude Palm Kernel Fatty Acid babak

Bahan ngini adalah asam lamak nang didapat matan tahapan rapinasi langkap minyak inti sawit wan turunannya, nang mana baisi 70% asam lamak bibas.[9]

Jujuhutan babak

  1. ^ Fauzi, Yan; Widyastuti, Yustina E.; Satyawibawa, Iman; Paeru, Rudi H. (2012). Kelapa Sawit. Jakarta: Penebar Swadaya. ISBN 9789790025301. 
  2. ^ a b Sastrosayono, Selardi (2003). Budi Daya Kelapa Sawit. Jakarta: AgroMedia Pustaka. hlm. 1–3. ISBN 9789793357621. 
  3. ^ Khomsan, Ali; Anwar, Faisal (2008). Sehat Itu Mudah. Jakarta: Hikmah. hlm. 81–82. ISBN 9789791141963. 
  4. ^ a b Pahan, Iyung (2008). Paduan Lengkap Kelapa Sawit. Jakarta: Penebar Swadaya. hlm. 68–83. ISBN 9789794899953. 
  5. ^ Mustajab, Ridhwan (2021-03-07). "Luas Kebun Sawit Indonesia Hampir 15 Juta Hektare pada 2022". Dataindonesia.id (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-16. 
  6. ^ Widi, Shilvina (2023-01-31). "Produksi CPO Indonesia Turun Jadi 46,7 Juta Ton pada 2022". Dataindonesia.id (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-16. 
  7. ^ a b c d e f Sunarko (2007). Petunjuk Praktis Budi Daya dan Pengolahan Kelapa Sawit. Jakarta: AgroMedia Pustaka. hlm. 6–11. ISBN 9789790060357. 
  8. ^ a b c d "Factsheet - Elaeis guineensis (African Oil Palm)". keys.lucidcentral.org. Diakses tanggal 2023-03-14. 
  9. ^ a b c d e f g h i j k l Ifa, La; Nurdjannah, Sabara; Zakir, Jaya; Fitra (2018). Pembuatan Bahan Polimer dari Minyak Sawit. Makassar: Nas Media Pustaka. hlm. 4–6. ISBN 9786236941928. 
  10. ^ Arjanto, Dwi (2022-05-23). "Pemrosesan CPO, Minyak Kelapa Sawit, Minyak Goreng: Apa Itu Tandan Buah Segar?". Tempo (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-03-16.