Tupai (Scandentia) adalah sagolongan mamalia halus nang hirip lawan atau biasanya disamakan lawan Bajing. sacara ilmiah, tupai kada sama lawan dangsanak jauhnya bajing (Sciuridae). Tupai adalah pamakan karangga, lawan dahulu dimasukkan ka dalam bangsa insektivora (pemakan karangga) baimbai lawan cerucut, sadangkan bajing tarmasuk ka dalam bangsa Rodentia (binatang pengerat) baimbai lawan tikus.[1]

Tupaia Minor (Tupai Kecil)

Tupai tarmasuk di antara binatang nang manyimpan makanan gasan musim dingin. Tupai manyimpan makanannya lawan cara baandak lawan manimbunnya di babarapa tampat. Barkat katajaman panciumannya, buhannya dapat pinandu bau bigi-bigian nang tatimbun salju sadalam 30 sentimeter. Tupai hati-hati banar pas mangumpulkan makanannya. buhannya kada mangumpulkan buah, daging, atawa jenis makanan nang capat buruk, tagal tupai mangumpulkan buah-buahan karing nang kawa tahan lawas kaya kenari, hazelnut, wan buah cemara.

Tupai baisi rasio otak nang taganal daripada ukuran awaknya, bahkan rasio tupai adalah nang paling ganal diantara makhluk lainnya tarmasuk manusia. Tupai suah dipisahkan lawan carucut nang tatap baandak dalam bangsa insektivora wan dipindahkan lawan warik di bangsa primata, hal nangitu tarjadi maraga kahiripan internal tupai nang dianggap sabagai golongan primata panambaian. Namun, wahini tupai digolongkan saurangan dalam ordo scandentia lawan bangsa primata, bangsa dermaptera nang manyusun kalompok binatang lawan ngaran Euarchonta.[2]

Tupai hidup di parak habitat matan hutan hujan tropis ka semi karing padang pasir, wan baya mahaliung daerah kutub tinggi wan gurun nang paling karing. Tupai kabanyakan hidup di hutan-hutan Eropa wan Amerika Utara wan ada jua di Pulau Kalimantan (Borneo) nang kamungkinan marupakan pusat karagaman jenis-jenis tupai. Matan segi lokasi buhan tupai ngini mamilih basarang di tampat atawa pohon nang dasar labat nang fungsinya gasan malindungi diri matan hujan wan kasalamatan matan bahaya. Tupai ngini targolong binatang nang pintar, dilihat matan cara buhannya mambangun sangkarnya. Buhannya maulah sangkar babantuk lingkaran wan hanya ada satu jalan kaluar. Di dalam lingkaran itupang buhannya istirahat wan berproduksi. Bahan-bahan sangkarnya jua targolong bahan nang halus kaya kapas wan daun pisang nang sudah matang. Kabiasaan hidup tupai di hutan-hutan tarbuka wan perkebunan. Tupai rancak aktif di tangah hari, tarutama di waktu bisukan. Kalakuannya mirip wan ngalih dibedakan matan bajing kelapa, apalagi kedua jenis binatang ngini baisi ukuran tubuh nang mirip wan relung ekologis nang batumpang tindih. Tagal, tupai rancak mancari makanan di alam liar nang barupa buah-buahan wan kacang-kacangan. rancak jua mandatangi pohon-pohon nang mati gasan mancari karangga dibalik kulit kayunya nang mangaring.[3]

Klasifikasi Tupai babak

Tupai baisi otak nang malaran ganal. Rasio ganal otak barbanding ganal awak tupai adalah nang terganal di makhluk hidup, bahkan mengalahkan manusia.[4]

Kapala babak

Di bagian kapala binatang ngini tardapat duang pasang mata bawarna hirang lawan muncung sabagai tampat muntung wan hidung. Model muncungnya malaran panjang wan runcing lawan tadapat sasengot di bagian ujungnya.

Awak babak

Ukuran awak tupai kurang labih intang 11 cm sampai 22 cm. Awaknya ngini disalimuti oleh bulu tipis nang malaran kasar lawan warna kabuk, cokelat, hingga cokelat kahabangan.

Buntut babak

Buntut binatang ngini kawa tapanjang atawa tahandap dibandingkan awak buhannya, targantung lawan apa jenis spesiesnya.

Alat Gerak babak

Tupai adalah binatang nang baisi ampat batis wan posisinya kawa baputar 180 darajat. Hal ngitu baguna gasan mamindahkan buhannya haratan bukah wan manaiki pohon.

Gigi babak

Tupai baisi gigi nang kada dilangkapi lawan gigi seri gasan manatak. Tupai baisi gigi nang hirip lawan gigi manusia, nang kawa lapas wan tumbuh pulang digantikan lawan gigi hanyar.

Jenis-Jenis Tupai babak

Tupai Madras (Anathana Ellioti) babak

Tupai madras adalah jenis tupai nang barasal matan genus Anathana nang banyak tersebar di anak Benua India, tupai ngini baisi warna cokelat kahabangan dibagian balukuk sampai buntut. Tupai jenis ngini katuju mahabiskan waktu di tanah atawa banaik di babatauan gasan mancari karangga atawa bigi-bigian.[5]

Tupai Buntut Halus Indochina (Dendrogale Murina) babak

Tupai buntut halus indochina adalah jenis tupai nang berasal matan genus Dendrogale nang banyak tersebar di Kamboja, Vietnam bagian selatan lawan Thailand bagian timur. Tupai ngini baisi warna cokelat kahirangan di bagian atas awaknya wan warna cokelat muda di bagian bawah, warna buntutnya kadap wan takadap lagi diujungnya, baisi cakar nang malaran halus, buhannya katuju makan buah arthopoda wan vertebrata halus.

Tupai Buntut Halus (Dendrogale Melanura) babak

Tupai buntut halus adalah jenis tupai nang barasal matan genus dendrogale wan keberadaannya terbatas di Serawak, Malaysia. Tupai ngini bawarna cokelat kadap di bagian atas wan warna jingga, kabuk, wan hirang kahabangan mangkilat di sepanjang sisi bagian bawah. Buhannya baisi muncung nang handap wan cakar nang landap.

Tupai Indochina (Tupaia Belageri) babak

Tupai indochina (Tupaia Belageri) adalah jenis tupai nang berasal matan genus tupaia nang keberadaannya tersebar di Assam, Bangladesh, Thailand, Indochina, Hainan, Burma, wan Tiongkok bagian selatan.

Tupai Mentawai (tupaia Chrysogaster) babak

Tupai mentawai (Tupaia Chrysogaster) adalah jenis tupai nang berasal matan genus tupaia nang keberadaannya tersebar di Kepulawan Mentawai, Sumatera Barat, Indonesia. Tupai ngini baisi buntut nang panjang wan baik pandangaran, panglihatan, wan panciumannya. Tupai ngini pamakan sagala jenis (omnivora). Makanan nang dimakan adalah barbagai karangga, bigi-bigian, vertebrata halus, lawan buah-buahan. Masa baranak tupai ngini adalah 50 hari, matan hanyar baranak, bayi tupai mentawai kada kawa malihat wan kada barambut, tagal buhannya dapat meninggalkan sarang matan umur satu bulan. Tupai ngini akan mancapai kamatangan seksual matan umur ampat bulan, wan buhannya kawa kawin tanpa mempadulikan musim kawin.[6]

Tupai Bagaris (Tupaia Dorsalis) babak

Tupai bagaris (Tupaia Dorsalis) adalah spesies tupai matan kaluarga Tupaiide. Tupai lawan ciri khasnya ada garis lurus hirang di balukuknya, matan balakang kapala sampai ka pangkal buntut. Rambut balukuk handap wan halus, bawarna lurik lawan pangkal putih, di tangah kuning sampai kuning kecokelatan, wan ujungnya hirang. Spesies ngini endemik matan Kalimantan nang mana kawa ditamui matan Sabah, Serawak, Malaysia, Brunei, wan Kalimantan, Indonesia. Jenis ngini dipinandui nang malaran langka wan sudah mangalami panurunan habitat.[7]

Tupai Akar (Tupaia Glis) babak

Tupai akar (Tupaia Glis) merupakan satwa mamalia baukuran halus nang manjadi bagian matan famili Tupaiide, salah satu matan famili tupai matan dunia. Tupai akar ngini merupakan satwa asli Thailand, Malaysia, wan Indonesia. Tupai ngini merupakan spesies nang umum dijumpai wan wahini digolongkan International Union for Conservation of Nature sabagai spesies nang resiko rendah.

Tupai akar merupakan salah satu tupai nang ukuran tubuhnya paling ganal, lawan panjang tubuh rata-rata mencapai 16 sampai 21 cm wan bobot rata-rata 190 gram. Tupai ngini bawarna cokelat kahabangan, lawan bagian atas awaknya bawarna hirang atawa kaabuan wan parut bawarna putih. Buntutnya nang panjang wan tabal kaya sikat, biasanya bawarna cokelat kadap kabuk, baisi panjang nang kurang labih satara lawan panjang awaknya.

Tupai Kekes (Tupaia Javanica) babak

Tupai kekes (Tupaia Javanica) adalah sejenis mamalia halus nang tarmasuk kaluarga tupai. Di daerah Jawa Barat binatang ngini disabut kekes. Tupai nang baawak halus ramping. panjang kapala wan awak intang 15 cm atau kurang, buntut intang 18 cm (120% kapala wan awak). Warna awak bagian atas hirip wan bajing kelapa (Callosciurus notatus) di Jawa Barat. Kuning cokelat kabuk lawan bintik-bintik bulu kahirangan. Matan sakaliling mata wan matan bahu tadapat warna kuning kaputihan. Sisi parut wan di bawah batis kakuningan sampai kaputihan.

Kabiasaan tupai ngini hidup di hutan-hutan nang tabuka wan perkebunan, tarutama matan tampat nang banyak pohon halus. Tupai kekes aktif di tangah hari (diurnal), tarutama di waktu bisukan. Tupai kekes ngini panyupan, himung mancari makanan matan pohon-pohon halus atawa perdu nang tabuka atawa satangah tabuka.

Tupai Kecil (Tupaia Minor) babak

Tupai kecil (Tuoaia Minor) adalah salah satu spesies tupai nang berada dalam famili Tupaiidae. Spesies ngini adalah spesies asli nang berada di wilayah Thailand, Malaysia, wan Indonesia. Ngaran nang dipakai hingga wahini barasal matan kata dalam basa Melayu. Tupai ngini baisi bulu awak nang bagian atasnya dibalut paduan warna tarang wan kadap, umumnya bawarna cokelat zaitun babintik-bintik. Bagian atas bulu awak ngini nang mancolok wan rancak baisi samburat kahabangan ka arah bagian balakang awak. Panjang anggota awaknya sama, wan baisi cakar nang panjang. Total panjang maksimalnya adalah intang 450 mm, nang mana satangahnya merupakan buntut.

Tupai minor adalah binatang diurnal atawa aktif matan tangah hari wan rancak talihat di katinggian 3 sampai 8 meter matan parmukan tanah, bahanu kawa mencapai 20 meter, bajalan bapindah sapanjang liana atawa antar dahan pepohonan halus. buhannya mehabiskan sapalih waktu buhannya matan tanah wan matan padang sabat randah, basarang di akar pohon wan kayu nang rabah.

Tupai Gunung (Tupaia Montana) babak

Tupai gunung (Tupai Montana) adalah salah satu jenis tupai nang hanya ada di pagunungan. Aktif matan tangah hari, tagal tarutama matan subuh wan manjalang sanja. bajalan wan makan di permukaan tanah wan di antara pohon-pohon nang rabah, jarang di tajuk pohon halus. Satu di antara mamalia nang paling umum di hutan primer pagunungan di Sabah.

Jujuhutan babak

  1. ^ Payne, J, C.M. Francis, K. Phillips, dan S.N. Kartikasari (2000). Panduan Lapangan Mamalia di Kalimantan, Sabah, Sarawak & Brunei Darussalam. Malaysia: The Sabah Society, Wildlife Conservation Society-Indonesia Programme dan WWF Malaysia. ISBN 979-95964-0-8. 
  2. ^ Corbet, G.B, J.E. Hill (1992). "The Mammals of the Indomalayan Region: a systematic review". Nat. Hist. Mus. Publ. and Oxford Univ. Press. 
  3. ^ Rosana, Hariyanti (2007). Atlas Binatang Mamalia 2. Solo: Tiga Serangkai Pustaka Mandiri. 
  4. ^ Anjarwati, Julia (2016). "Tupai: Habitat, Sebaran, Perilaku, Makanan, dan Perkembangbiakan". Forester Act. Diakses tanggal 2023-03-25. 
  5. ^ Ad, Mas (2022-10-06). "Jenis-Jenis Tupai dan Pembahasan Lengkap". FaunaDanFlora. Diakses tanggal 2023-03-25. 
  6. ^ IUCN (2008). "Tupaia Chrysogaster". Golden-bellied Treesshrew. Diakses tanggal 2023-03-25. 
  7. ^ Shadily, Hassan (1984). Ensiklopedi Indonesia Jilid ke-6. Jakarta: Ictia Baru-Van Hoeve dan Elsevier Publishing Projects.