Dewanagari
Tulisan Devana-gari atawa Dewanagari (matan basa Sansakerta: "kuta diwa") adalah sabuah janis skrip nang baasal matan India palih utara.
Devanāgarī | |
---|---|
Janis | abugida |
Bahasa nang dituturakan | Babarapa basa di India, tamasuk Sansakarta, Hindi, Marathi, Pahari (Garhwali wan Kumaoni), Nepali, Bhili, Konkani, Bhojpuri, Magahi, Kurukh, Nepal Bhasa, Sindhi wan Kashmir. Bahanu diguna'akan gasan manulis atawa mantarjamahkan Sherpa. Bahari diguna'akan gasan manulis Gujarati. |
Masa diguna'akan | 1200 M–damini |
Silsilah | |
Aksara nang diturunakan | Gujarati Moḍī Ranjana Canadian Aboriginal syllabics[1] |
Aksara sarumpun | Sharada, Nāgarī Timur |
Baris Unicode | U+0900–U+097F and U+A8E0–U+A8FF |
ISO 15924 | Deva |
Parhatian: Tungkaran ini mungkin mamuat simbol-simbol fonetis IPA mangguna'akan Unicode. |
Tulisan ini mancungul matan tulisan Brahmi wan mulai diguna'akan pada abad ka-11.
Tulisan ini tautama diguna'akan hagan manulisakan basa Hindi wan basa Sansakarta. Tagal parlu dibari sa'ikit catatan di sia, basa Sansakarta kada mutlak ditulis mangguna'akan tulisan ini tagal jua lawan barandak tulisan lainnya, antara lain tulisan-tulisan Nusantara.
Daptar tulisan
babakTulisan | Bantuknya lawan konsonan [k] | Alihabjad | IPA | Cuntuh dalam basa Banjar |
---|---|---|---|---|
अ | प (mandiri) | a | a | kabel |
आ | पा | ā | ɑ | kartun |
इ | पि | i | ɪ | |
ई | पी | ī | i | istri |
उ | पु | u | ʊ | kucing |
ऊ | पू | ū | u | kurma |
ऋ | पृ | ṛ | r̩ | permak |
ॠ | पॄ | ṝ | rː̩ | |
ऌ | पॢ | ḷ | l ̩ | |
ॡ | पॣ | ḹ | lː̩ | |
ऍ | पॅ | candra e | ||
ऎ | पॆ | e handap | ||
ए | पे | e | e | péntét |
ऐ | पै | ai | ai atau ɛ | panai |
ऑ | पॉ | o (tabuka) | ||
ऒ | पॊ | |||
ओ | पो | o (takancing) | aʊ atawa o | sop |
औ | पौ | au (panjang) | ɔ | rantau |
Vokal | Bantuk sandhangan lawan tulisan [r] |
---|---|
उ | रु |
ऊ | रू |
Abjad | Ngaran | Pungsi |
---|---|---|
प् | wirāma (विराम) | gin disambat halant (हलन्त) dalam basa Hindi, "mambunuh" vokal pada konsonan nang manyangganya |
एँ | candrabindu (चन्द्रबिन्दु) | manyangawakan vokal |
पं | anuswāra (अनुस्वार) | manyangawakan vokal atawa mambariakan konsonan sangau limbah vokal (biasanya [n]) |
एः | wisarga (विसर्ग) | [h] pada posisi uncit |
फ़ | nukta (नुक्ता) | diguna'akan gasan kata-kata injaman |
एऽ | awagraha (अवग्रह) | gasan mamparpanjang vokal |
Tulisan | Alihabjad | IPA | Contoh dalam basa Banjar |
---|---|---|---|
क | k | k | katak |
ख | kh | kh | |
ग | g | g | garing |
घ | gh | gɦ | |
ङ | ṅ | ŋ | ngawur |
च | c | ʧ | cacing |
छ | ch | ʧh | |
ज | j | ʤ | jagung |
झ | jh | ʤɦ | |
ञ | ñ | ɲ | nyanyi |
ट | ṭ (retrofleks) | ʈ | t dalam basa Bali |
ठ | ṭh (retrofleks) | ʈh | |
ड | ḍ (retrofleks) | ɖ | |
ढ | ḍh (retrofleks) | ɖɦ | dh dalam basa Jawa |
ण | ṇ (retrofleks) | ɳ | |
त | t | t̪ | tari |
थ | th | t̪h | |
द | d | d̪ | dansah |
ध | dh | d̪ɦ | |
न | n | n | nini |
प | p | p | pudak |
फ | ph | ph | |
ब | b | b | balun |
भ | bh | bɦ | |
म | m | m | mamai |
य | y | j | yaitu |
र | r | ɾ | |
ल | l | l | langkar |
ळ | y (wastu dalam basa Marathi) | j | |
व | v | v | wahana |
श | ś (sy) | ɕ | syarat |
ष | ṣ (retrofleks) | ʂ | surat |
स | s | s | satu |
ह | h | h | |
क़ | q (gasan kata-kata pinjaman matan basa Arap) | q | Arap qalbu |
ख़ | x | x | kh (gasan kata-kata pinjaman matan basa Arap) |
ग़ | ġ (r uvular) | ʀ | |
ज़ | z (gasan kata-kata pinjaman Persia dan Arap) | z | zéro |
ड़ | ṛ (retrofleks) | ɽ | |
ढ़ | ṛh (retrofleks) | ɽɦ | |
फ़ | f (gasan kata-kata pinjaman asing) | f | foto |
Abjad | Alihabjad |
---|---|
० | 0 |
१ | 1 |
२ | 2 |
३ | 3 |
४ | 4 |
५ | 5 |
६ | 6 |
७ | 7 |
८ | 8 |
९ | 9 |
Abjad | Ngaran | Pungsi |
---|---|---|
। | danda (डण्डा) | . (uncit kalimat) |
॥ | double danda | pananda uncit sabuah rima pada puisi |
ॐ | Ôm | simbol sakral Hindu |
Rujukan
babak- ^ Andrew Dalby (2004:139) Dictionary of Languages