Melayu-Bugis adalah bubuhan Melayu (Johor, wan Pattani) nang tulak maadam ka Sulawesi Selatan tumatan tahun 1490. Parantau-parantau nang ini ayungannya kaina maranakakan katurunan nang baperan panting di kerajaan-kerajaan Sulawesi Selatan, Riau, wan Semenanjung Malaysia.

Awal Kadatangan Urang Melayu ka Sulawesi babak

Wayah tahun 1542, Antonio de Paiva saurang petualang Portugis balabuh di Siang, sabuah karajaan tuha di pasisir selatan Makassar. De Paiva mamadahakan sawayah balabuh inya tatamu lawan urang Melayu di Siang. Bubuhan Melayu bagana di kampung Melayu langkap lawan susunan masyarakat nang taatur tumatan tahun 1490.[1] Manuel Pinto nang datang di Siang wayah tahun 1545, mamadahakan bahwa urang Melayu di Siang bajumlah sakira 40.000 jiwa. Wayah jaman pamarintahan Karaeng Tumaparisi Kallonna (1500-1545), urang Melayu sudah manajak kampung di Mangallekana, subalah utara Somba Opu ibu kota kerajaan Gowa. Wayah jaman Karaeng Tunipallangga, urang Melayu ma'utus Datuk Nakhoda Bonang maarak ma'aturi kapada raja Gowa mancatu supaya Mangallekana dibari'i hak otonomi.

Peran Melayu di Sulawesi babak

Limbah datangan bubuhan urang Melayu ka kerajan Gowa, peranan bubuhannya kada tikas sabagai padagang wan ulama haja, tapi bubuhan jua gin bapangaruh kapada kahidupan sosial wan politik kerajaan. Basarnya jumlah wan peranan bubuhan urang Melayu di kerajaan Gowa, manyababkan raja Gowa XII Karaeng Tunijallo (1565-1590) manajak sabuah masigit di Mangallekana gasan bubuhan urang Melayu, padahal wayahitu raja baluman masuk Islam.[2] Dalam struktur kakuasaan karajaan Gowa, banyak bubuhan urang Melayu ma'ingkut peranan panting di istana kerajaan. Wayah masa pemerintahan raja Gowa X (1546-1565), saurang katurunan Melayu badarah campuran Bajau, Daeng Ri Mangallekana diangkat jadi syahbandar karajaan. Imbah wayah itu sacara turun manurun jabatan syahbandar dijabat ulih urang Melayu haja. Jabatan penting lainnya ialah sabagai juru tulis istana. Di masa Sultan Hasanuddin (1653-1669), saurang Melayu Incik Amin jadi juru tulis istana sakaligus panyair.

Peranan bubuhan Melayu di karajaan tamasuk jua dalam hal sastra wan pangajaran agama Islam. Babarapa buting naskah kaagamaan wan karya-karya sastra ditarjamahakan tumatan bahasa Melayu ka bahasa Bugis. Nangkaya Hikayat Rabiatul Adawiah, Hikayat Isma yatim, Hikayat Muhammad Hanafiah, Hikayat Shahi Mardan Ali Al Murtada, Hikayat Puteri Jauhar Manikam. Tradisi intelektual batarus sampay abad ka-19 sawayah manggawi panulisan ba'asa pulang Sureg I Lagaligo karya sastrawan Melayu Johor, Ratna Kencana atawa Collipujie Arung Pancana Toa Datu Tanate.

Tumatan babarapa buting sumber kawa diketahui bahwa sampay tahun 1615, roda parekonomian Sulawesi khususnya pardagangan antarpulau nang malalui palabuhan Makassar dikuasai oleh urang Johor wan Pattani. Bubuhan urang Melayu nang sudah bamukim di Sulawesi tumatan ba'abad-abad bahari tatap ba'isi hubungan dagang lawan negeri asalnya di tanah semenanjung wan kapulawan Riau. Tumatan tahun 1511, bubuhan padagang Melayu sudah membawa baras tumatan Sulawesi ka Malaka. Pamulaannya wayah tahun 1621, di bawah kakuasaan Daeng Manrabia Sultan Alauddin (1593-1639), bubuhan urang Bugis mulai jua umpatan ambil bagian nang penting di dunia pardagangan wan palayaran Nusantara.

Percampuran Etnis babak

Kada kawa diketahui pasti wayahapa urang Melayu Pattani wan Johor mulai bamukim di Makassar. Beberapa sumber lokal menyatakan bahwa kedatangan urang Pattani wan Johor kada lawas imbah kejatuhan Malaka ke tangan Portugis pada tahun 1511. Kehadiran Portugis di Malaka menyebabkan kepentingan urang Johor dan Pattani manjadi taganggu.

Datuk Leang Abdul Kadir dan Tuan Fatimah dikenal sabagai cikal bakal kaluarga Melayu asal Pattani. Sedangkan Datuk Makotta dan Tuan Engku Zahara merupakan cikal bakal kaluarga Melayu. Di Makassar terjadi perkawinan antara urang Pattani lawan Johor, nang ditandai adanya perkawinan Tuan Aminah, putri Leang Abdul Kadir lawan Tuan Rajja, putra Datuk Makotta. Perkawinan ini biasa diberi gelar incek. Kemudian terjadi pula perkawinan antara urang Melayu lawan urang Bajau, nang diberi gelar kare. Perkawinan antara kare dan incek, melahirkan generasi masyarakat Melayu-Bugis nang dikenal lawan sebutan tubaji (bahasa Makassar) dan tudenceng (bahasa Bugis). Sepanjang kurang lebih 150 tahun telah terjadi perkawinan campuran di antara para bangsawan Bugis-Makassar lawan urang-urang Melayu. Keturunannya kada lagi menyebut diri sabagai urang Melayu, melainkan menyebut diri sabagai urang Bugis atau urang Makassar.

Babulik ka Tanah Melayu babak

Sawayah kajadian ketegangan antara kerajaan Gowa lawan VOC nang barabut dominasi ekonomi di Indunisia timur tumatan wayah pamulaan abad ka-17, urang Melayu wan urang Jawa nang bagawi di kantor-kantor asing mandapat "pukulan nang barat". Kerajaan curiga banaran lawan urang Melayu nang umpat bagawi dalam kegiatan pardagangan bangsa Walanda di Makassar. Kecurigaan nang ini kaputingannya sampay puncaknya sawayah karajaan Gowa kalah dalam perang Makassar (1667-1669) nang ba'akibat bubuhan Melayu diundurakan matan kerajaan. Perang Makassar mamaksa Sultan Hasanuddin manandatangani Perjanjian Bongaya nang bujur-bujur marugiakan Gowa. Akibat parjanjian nang ini, bubuhan urang Melayu nang mamingkut jabatan di karajaan lawan jua urang Bugis nang lainnya umpat jua tulak maninggalakan Sulawesi manuju karajaan-karajaan di tanah Melayu.

Tokoh babak

Catatan babak

  1. ^ Pelras, Christian (1983). Sulawesi Selatan sebelum datangnya Islam berdasarkan kesaksian Portugis dalam citra masyarakat Indunisia. Jakarta: YRS. 
  2. ^ Daeng Patunru, Abdul Razak (1988). Sejarah Gowa. Jakarta: Yayasan Kebudayaan Sulawesi Selatan. 

Pranala luar babak