Pasarihan Kalimantan

Pasarihan Kalimantan 17 Mai 1949 adalah sabuah pasarihan nang manyarihakan Kalimantan palihan nang kada tahalatakan matan Ripublik Indunisia sawagai tanggapan atas Pajanjian Linggarjati nang manyarihakan wastu pulau Jawa nang adalah wilayah Ripublik Indunisia.

Tulisan Pasarihan Kalimantan 17 Mai 1949.

Wayah tanggal 18 Nupimbir 1946, Litnan Asli Zuhri wan Litnan Anum Mursyid badapatan lawan Hasan Basry di Tabat, Haruyan, gasan mambantuk Batalyon ALRI DIVISI IV (A), sawagai palihan matan ALRI DIVISI IV nang bamarkas di Tuban. Hasan Basry hancap manggawi papadah ngini lawan malabur Pasukan Banteng Indonesia wan sapalih urganisasi kamilitaran nang ada di Kalimantan. Sawagai kumandan batalyon ditatapakan Litnan Kulunil Hasan Basry, lawan markas di Haruyan. Panggabungan kaasaan ngini maulah uparasi militar nang digawi dalam rangka manahanakan kamardikaan jadi labih taampah wan tasimpun.

Marganya Walanda labih maligarakan dairah pambarasihannya, dairah-dairah nang dianggap sarang pajuang ditimbaki wan dibumihangitakan. Gasan mahindari kuntak langsung lawan Walanda, markas TNI ALRI DIVISI (A) diugah ka Birayang, parak Barabai matan pamulaan tahun 1947. Tagal marga rancak disasah wan disarang, kawarihannya markas TNI ALRI DIVISI (A) diakuri diandak di mana-mana, tagantung Hasan Basry wan kakawanan baandak di mana.

Wayah tanggal 16 Mai 1948, TNI ALRI DIVISI (A) mangaluarakan sikap tahadap Walanda wan dunia antarabangsa. Isinya adalah:

  1. TNI ALRI DIVISI (A) adalah palihan matan Angkatan Parang Ripublik Indunisia.
  2. TNI ALRI DIVISI (A) kada pacangan hijrah ka wilayah Indunisia yaitu di Jawa sasuai hasil Pajanjian Linggarjati.
  3. TNI ALRI DIVISI (A) kada pacangan manggawi palanggaran militar tahadap isi Pajanjian Linggarjati.
  4. Sakira Walanda mamuangakan Barabai nang cagar dipakai TNI ALRI DIVISI (A) gasan markas wan manyamanakan hubungan lawan Walanda.

Tagal panyataan sikap ngini dibalas Walanda lawan mangaluarakan ultimatum wayah tanggal 20 Mai 1948, lawan isi:

“Sakira sabarataan kalumpuk pambaruntak, tatambaiannya nang tagabung dalam kalumpuk pimpinan Hasan Basry, manyarah lawan mambawa pakaian, sanjata, wan maangkat tangan ka atas, gasan pamarintah nang sah wan cagar dianggap balindung ka pamarintah nang sah, wan cagar dititimbangakan mahampulakan kajahatan pambaruntakan nang digawi”

Ultimatum ngini maulah pajuang-pajuang sarik wan manambah uparasi militar tahadap pus-pus Walanda. Suasana bamagin panas, saban hari tajadi sarangan wan panimbakan. Sarangan tahadap Walanda tajadi di mana-mana kaya di Haruai, Nagara, Tanjung, Ampah, Tamiang Layang, Wawai, Tabing Rimbah, Sungai Tabuk, Pantai Hambawang, Ilung, Limpasu, wan di tampat lainnya. Walanda marasa kurang aman baandak di jalanan, sampai kawarihannya pimpinan Walanda di Banjarmasin mangaluarakan Staat van Oorlog en Beleg (suasana darurat parang) wayah tanggal 16 Disimbir 1948. Hubungan TNI ALRI DIVISI (A) lawan markas ganal di Tuban tapagat ulih balukadi Walanda. Marga kaadaan ngitu, pajuang-pajuang baidabul gasan manggawi langkah panting dalam manguasai dairah Kalimantan sawagai dairah pajuangan.

Datik-datik Paruklamasi babak

Wayah tanggal 7 Januari 1949 baandak di Durian Rabung, Padang Batung, dibantuk Panitia Parsiapan Paruklamasi lawan katua H. Aberani Sulaiman, wakil katua Gt. Aman, sikrataris Hasnan Basuki, wan sapalih urang lainnya jadi angguta. Diadaakan babarapa kali rapat dalam parumusan kagiatan, tampat rapat rancak baugah-ugah, gasan mahindari patruli Walanda. Salain ngitu, mata-mata Walanda baandak di mana-mana, jadi saban badadapatan digawi sacara hati-hati wan lawan panjagaan nang pisit.