Hak asasi manusia

Hak asasi manusia (disingkat HAM, basa Inggris: human rights, bahasa Prancis: droits de l'homme) marupakan sabuting rancangan hukum wan maumpat aturan (normatif) nang manyambat bahua manusia baisi hak nang barikit lawan manusia ngitu saurang marga inya adalah saikung manusia. Hak asasi manusia balaku pabila haja, di mana haja, wan lawan siapa haja, sahingga sipatnya. HAM lawan pandiriannya kada kawa dipacul. Hak asasi manusia jua kada kawa dibagi-bagi, saling bahubungan, wan saling bagantung. Hak asasi manusia rajin dialamatakan lawan nagara, atawa dalam kata lain, nagaralah nang mengemban kawajiban hagan mahurmati, malindungi, wan manunaiakan hak asasi manusia, tarmasuk lawan mancagah wan menindaklanjuti palanggaran nang digawi ulih swasta. Dalam terminologi modern, hak asasi manusia kawa dibagi manjadi hak sipil wan pulitik nang bahubungan lawan kabibasan sipil (nang kaya hak hagan hidup, hak hagan kada disakiti, wan kabibasan barpandapat), wan jua hak ikunumi, sosial, wan budaya nang bahubungan lawan akses ka barang publik (nang kaya hak hagan mandapatakan pandidikan nang pantas, hak atas kasihatan, atawa hak atas parumahan).

Sacara konséptual, hak asasi manusia kawa dilandasakan lawan kayakinan bahwa hak nangitu "dibarii sacara alamiah" ulih alam semesta, Tuhan, atawa nalar. Pahadangan ngitu, buhannya nang kada manarima unsur alamiah mayakini bahwa has asasi manusia marupakan palaksanaan nilai-nilai nang disatujui ulih masyarakat. Ada jua nang manyambat HAM sabagai parwakilan matan klaim-klaim kaum nang tartindas, wan haratam waktu nang sama jua tadapat kalumpuk nang ragu lawan kabaradaan HAM wan manyambat bahwa hak asasi manusia hanya ada karana manusia mancatusakan wan mamandirakan kunsip ngitu. Matan sudut pandang hukum internasional, hak asasi manusia jua kawa dibatasi atawa dikurangi lawan syara-syarat tartantu. Pambatasan biasanya harus ditantuakan ulih hukum, baisi tujuan nang sah, wan diparluakan hagan sabuting masyarakat demokratis. Pahadangan ngitu, pangurangan hanya kawa dilakukan dalam keadaan darurat nang mangancam "kehidupan bangsa", wan pacahnya perang pun balum mancukupi syarat ngini. Salawas perang, hukum kemanusiaan internasional barlaku hagan lex specialis. Walaupun kaya ngitu, sejumlah hak tetap kada buulih dikasampingakan dalam kaadaan nang apapun, nang kaya hak hagan bibisa matan perbudakan maupun penyiksaan.

Masyarakat kuno kada pinandu lawan kunsip hak asasi manusia universtal nang kaya halnya masyarakat modern. Pelopor sabujurnya matan wacan hak asasi manusia adalah kunsip hak kodrati nang dikambangakan haratan tahun Abad Pencerahan, nang imbahnya mamangaruhi wacana pulitik salawas Revolusi Amirika wan Revolusi Prancis. Kunsip hak asasi manusia modern cungul pas paruh kaduwa abad kaduwa puluh, tarutama imbah dirumusakannya Pernyataan Umum tentang Hak-Hak Asasi Manusia (PUHAM) di Paris pas tahun 1948. Salawas ngitu, hak asasi manusia sudah maalami parkambangan nang hancap wan jadi samacam kudi etik nang ditarima wan ditagakakan sacara global. Palaksanaan hak asasi manusia di tingkat internasional diawasi ulih Dewan Hak Asasi Manusia PBB wan badan-badan traktat PBB nangkaya Komite Hak Asasi Manusia PBB wan Komite Hak Ikunumi, Sosial, dan Budaya, samantara di tingkat regional, hak asasi manusia ditagakakan ulih Pengadilan Hak Asasi Manusia Eropa, Pengadilan Hak Asasi Manusia Antar-Amerika, sarta Pengadilan Hak Asasi Manusia wan Hak Penduduk Afrika. Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Sipil dan Politik (ICCPR) wan Kovenan Internasional tantang Hak-Hak Ikunumi, Sosial, wan Budaya (ICESCR) surang sudah diratifikasi ulih hampir sabarataan negara di dunia wayahini.

Sajarah babak

 
Piagam Magna Carta nang rancak dianggap lawan piagam hak panambayan, walaupun piagam ngini sangat balalain lawan piagam HAM modern sabab hanya manjamin hak-hak bubuhan bangsawan Inggris.[1]

Upaya hagan mancarii sajarah hak asasi manusia takajal ulih pardabatan manganai titik pamulaannya.[2][3] Sacara umum wan abstrak, nilai-nilai nang mamulaakan hak asasi manusia (nang kaya kaadilan, kesetaraan, wan martabat) kawa ditamuakan dalam barbagai masyarakat dalam sejarah.[4] Kunsip-kunsip nang takait lawan hak asasi manusia sudah kawa dicarii paling kada samanjak dikaluarakannya Undang-Undang Hammurabi di Babilonia pas abad ka-18 SM, wan jua lawan cungulnya kitab-kitab agama.[2] Apabila nang dijadiakan tolok ukur adalah sejarah gagasan bahwa saban manusia baisi hak kodrati, kunsip ngini sudah ada sakadanya matan zaman Yunani Kuno lawan cungulnya pamikiran filsuf-filsuf Stoikisme.[2] Tagal, klaim-klaim historis samacam ngini sudah manuai kritikan sabab dianggap manyamaratakan gagasan manganai kaadilan, kasataraan, wan kamanusiaan lawan kunsip hak asasi manusia modern.[5]

Apabila sajarah HAM nang dicariii adalah sajarah HAM modern nang ditagakaakan sacara hukum di tingkat nasional wan internasional wayahini, kawa disambat bahwa sajarahnya baawal matan piagam-piagam nang mancantumkan kabibasan-kabibasan nang malindungi si ampun hak matan panyalah gunaan kakuasaan ulih pamimpin, wan dukumin nang mungkin kawa disambat sabaga titik awalnya Magna Carta di Karajaan Inggris matan tahun 1215.[2][4] Tagal, Magna Carta pun masih dianggap bamasalah, sabab dukumin ngini hanya malindungi bubuhan bangsawan nang kuat matan kakuasaan Raja Inggris.[1] Maka matan ngitu, wayah nang dianggap sangat bapangaruh tarhadap kunsip HAM modern nang mancakup sabarataan umat manusia adalah Abad Pancarahan pas abad ka-18 lawan cungulnya tulisan-tulisan karya John Locke nang bahubungan lawan hukum kodrat.[4] Pakar hak asasi manusia Eva Brems bahkan maulah partakunan nang labih ngalih dalam bukunya nang bajudul Human Rights: Universality and Diversity (2001) lawan manyambat bahwa "Sumber rumusan hak asasi manusia di tingkat internasional wayahini ngalih hagan ditilik baasa ka wayah sabalum Abad Pencerahan, atawa di andakan di luar Irupa wan Amerika. Gagasan bahwa PUHAM berakar matan saban kabudayaan kadalah labih matan sakadar mitos."[6] Pakar HAM Jack Donnelly jua manulis bahwa "Kadada masyarakat, paradaban, atawa budaya sabalum abad ketujuhbelas (...) nang sudah baisi praktik, atawa bahkan visi, nang banyak didukung manganai hak asasi manusia sacara individual nang satara wan kada kawa dicabut."[7]

Bubuhan pamikir pancarahan babak

 
John Locke, pamikir Abad Pencerahan nang dipinandui akan gagasan-gagasannya manganai hak kodrati.

Thomas Hobbes manarbitakan karyanya nang bajudul Leviathan pas tahun 1651. Dalam buku tersebut, Hobbes berpendapat bahwa kekuasaan absolut wajib ada, dan ia menolak gagasan mengenai pembatasan terhadap kekuasaan. Oleh sabab ngitu, inya manyambat bahwa sabarataan bawahan seyogianya tunduk lawan panguasanya, wan ia kada banyak bajapai lawan hak kodrati. Tagal kaya ngitu, Hobbes mayakini bahwa panguasa harus menjalankan wiwinangnya sacara bertanggung jawab wan lawan maumpati hukum Allah wan hukum kodrat. Selain ngitu, Hobbes dianggap barjasa sabab sudah maminanduakan gagasan kontrak sosial nang manyambat bahwa panguasa baisi wiwinang hagan bakuasa sabab rakyat sabalumnya sudah manyambat kasadiaan buhannya hagan disuruh-suruh. [8]

John Locke mangambangakan gagasan ngini labih lanjut dalam karyanya,Two Treatises of Government, nang ditarbitakan pas tahun 1689. Locke dipinandui lawan pamikirannnya manganai hak kodrati bahwa manusia taranak lawan "kabibasan sempurna" wan panikmatan hak-hak wan kaistimiwaan nang "kada takandali" dalam kaadaan alamiah sabalum adanya negara. Manusia sacara alamiah jua baisi kakuatan hagan mampartahanakan kahidupan, kabibasan, wan hak-hak ampunnya matan ancaman atawa sarangan manusia lain.[8] Inya manulak mantah-mantah klaim bahwa manusia kawa malapasakan hak-hak kodratinya. Manurutnya, kadada urang nang kawa manjulung wiwinang nang labih ganal matanpada nang inya ampun. Selain ngitu, badasarkan pandangan Locke, kadada sabuting pun insan nang baisi kakuasaan mutlak wan sawinang-winang tarhadap dirinya surang maupun tarhadap urang lain sampai-sampai buhannya kawa mamatii atawa marapas hak ampun urang nang lain. Maka matan ngitu, manusia dianggap kada kawa manundukakan dirinya kapada kakuasaan sawinang-sawinang urang lain. Matan sini, cungul kasimpulan bahwa manusia masih tatap manahani kabibasan alamiahnya bahkan haratan buhannya hidup di sabuting nagara, wan parumusan kontrak sosial hagan mandiriakan nagara kada dianggap sabagai panjulungan hak kadada syarat nang kaya dibayangakan ulih Hobbes. Gagasan ngini mambuka jalan hagan kacungulan hak asasi nang malindungi sasaurang matan parmintaan-parmintaan nang kada badasar matan negara [9] Labih jauh lagi, Locke manyambat bahwa panguasa takananya parlu dilawan amunnya buhannya sawinang-winang dalam manjalanakan kakuasaannya atawa mamakainya hagan mangakibatakan kahancuran, wan lainnya hagan kabaikan umat manusia wan parlindungan hak buhannya.[8] Gagasan ngini kelak tatuang dalam mukadimah PUHAM: "Manimbang bahwa hak-hak asasi manusia parlu dilindungi ulih paraturan hukum supaya urang kadada tapaksa mamilih pambaruntakan sabagai usaha pauncitan guna manantang kalaliman wan panindasan."[10]

Haratan tahun nang sama, pamarintah Inggris mangaluarakan piagam Bill of Rights nang mambariakan hak-hak nang tarbatas, nangkaya palarangan pangganjaran hukuman nang "lalim wan kada lazim". Tagal, sumbangsih paling ganal piagam ngini adalah dalam manatapkan kunsip kadaulatan parlemen sacara konstitusional. Bardasarkan pamahaman masyarakat modern, piagam ngini kada mamanuhi syarat sabagai piagam hak asasi manusia, tagal dianggap panting sabab sudah mamastiakan gagasan bahwa kakuasaan mutlak di tangan negara parlu dibatasi demi kaparluan individu-individu di dalamnya.[1]

Manjadi hukum positif babak

 
Deklarasi Hak Asasi Manusia dan Warga Negara nang disahakan ulih Majelis Nasional Prancis pas tahun 1789.

Gagasan Locke manganai hak kodrati hagan panambayannya diejawantahkan sacara hukum di Amirika Serikat. Deklarasi Hak-Hak Virginia nang dikaluarakan pas tanggal 12 Juni 1776 dianggap sabagai piagam hak panambayan nang sajalan lawan kunsip modern; dukumin nang ngitu kada hanya maakaui bahwa sabarataan manusia ngitu satara, bibas, wan baisi hak-hak nang barikit lawan diri buhannya surang, tagal jua maandak daptar hak-hak nang dilindungi, nangkaya hak hagan mamparulih prusis hukum nang samastinya wan kabibasan baekspresi.[11] Imbah ngitu, Deklarasi Kemerdekaan Amirika Serikat nang dikumandangakan pas tanggal 4 Juli 1776 baisi preambul nang sangat tersohor:

Kami maanggap kabujuran-kabujuran ngini tabukti surang, bahwa sabarataan manusia diciptakan sama, bahwa buhannya dianugarahi ulih Pancipta buhannya hak-hak tartantu nang kada kawa dipungkiri, di antarany hidup, kabibasan, wan manyasah kabahagiaan. Bahwa hagan maamanakan hak-hak ngini, Pamarintahan dilambagakan di antara manusia, kakuasaan buhannya didapat matan parsatujuan buhannya nang diparintah; bahwa pabila haja saban bantuk pamarintahan mahalangi tujuan ngini, maka hak rakyat hagan maubah atawa mambubarakannya (...).[12]

Lawan tahun nang sama, haratan Revolusi Prancis tangah bargalora, Deklarasi Hak Asasi Manusia wan Warga Negara dimaklumakan ulih Majelis Nasional Prancis pas tanggal 26 Agustus 1789.[13] Deklarasi ngini turut managasakan bahwa manusia baisi hak nang alamiah wan kada kawa dicabut.[14] Imbah ngitu, di negara nang sama, cungul jua Deklarasi Hak Asasi Manusia wan Warga Negara 1793 wan Deklarasi Hak-Hak wan Kewajiban-Kewajiban Manusia wan Warga Negara 1795. Di Amirika Serikat, hak asasi turut diakui di tingkat nagara bagian, nangkaya di New York pas tahun 1777 wan Massachusetts pas tahun 1780, sarta di tingkat federal dalam bantuk Deklarasi Hak-Hak tahun 1791 nang marupakan sapuluh amendemen panambayan tarhadap Konstitusi Amirika Serikat.[4]

Deklarasi-deklarasi ngini pas praktiknya kada baisi cakupan nang mandunia (barataan). Haratan Abada Pancarahan, "manusia" dianggap sabagai lakian nang kawa malindungi dirinya surang, sahingga budak kulit hirang, babinian, kakanakan, wan bahkan hamba tani kada tamasuk ka dalam cakupan. Banyak matan bubuhan parumus Deklarasi Hak-Hak di Amirika Serikat nang manarima institusi parbudakan wan maanggap binian kada layak hagan talibat dalam urusan pulitik.[15] Di Prancis, walaupun bubuhan parumus Deklarasi Hak Asasi Manuia wan Warga Negara tahun 1789 kada mambatasi cakupannya lawan urang Parancis haja, usulan "Deklarasi Hak Asasi Wanita wan Warga Negara Babinian" nang dicatusakan ulih Olympe de Gouges pas tahun 1791 kada digubris.[15] Haratan zaman nangitu, babinian jua dianggap baisi kodrat irasional, sahingga Konvensi Nasional Prancis manyambat pas tahun 1793 bahwa kakanakan, babinian, urang gila, wan tahanan kada akan dianggap sebagai warga negara (hagan tahanan, sampai inya direhabilitasi).[16] Walaupun bagitu, dukumin-dukumin ngini tatap barhasil maubah gagasan Locke wan filsuf-filsuf pancarahan lainnya manjadi hukum positif. Selain ngitu, deklarasi-deklarasi ngini jua manjadi terobosan sabab mampu mambatasi kekuasaan negara lawan babagai cara, tarmasuk lawan malindungi hak-hak individu. Tatanan konstitusi semacam ngini imbahnya manyabar ka negara-negara lain, nangkaya Belanda pas tahun 1798, Spanyol pas tahun 1812, Belgia pas tahun 1831, Liberia pas tahun 1847, Sardinia pas tahun 1848, dan Prusia pas tahun 1850.[17]

Abad ka-19 wan pamulaan abad ka-20 babak

 
Jeremy Bentham, filsuf utilitarianisme asal Inggris nang manantang gagasan hak kodrati.

Walaupun gagasan manganai hak-hak dasar sudah manyabar ka barbagai nagara, kunsip "hak asasi manusia" nang barlaku hagan samuaan manusia tanpa tarkacuali masih jarang ditamui di hukum nasional maupun internasional pada abad ka-19 wan pamulaan abad ka-20. Salain ngitu, gagasan hak kodrati suang jua kada banyak manyita parhatian bubuhan pamikir pas abad nangitu; pamiki-pamikir pulitik nangkaya Alexis de Tocqueville, Karl Marx, wan Max Weber hanya manyambat hak asasi manusia sacara sepintas wan buhannya malah mamandangnya lawan kritis.[18] Salah sabuting pamikir pas wayah nangitu nang mangamukakan kritik nang keras tarhadap pamarakan hak kodrati adalah filsuf Inggris Jeremy Bentham. Inya maanganggap kunsip hukum kodrati sabagai suatu "omong kosong", wan inya manyambat bahwa "hak nang sabujurnya" baasal matan "hukum nang sabujurnya", sadangkan hak nang baasal matan "hukum imajiner" marupakan hak nang jua basipat "imajiner".[19]

Abad ka-19 juaa dipinandui lawan cungulnya tunjulan hagan mahapus perbudakan, wan garakan abolisionisme surang sudah diprakarsai di Inggris pas tahun 1787 lawan diulahnya Society for the Abolition of Slave Trade ulih kaum Quaker. Haratan tahun 1833, Imperium Britania mambibasakan sabarataan budaknya, wan Prancis jua maambil langkah nang sama pas tahun 1848. Amirika Serikat surang hanyar bahasil mahapuskan parbudakan pas tahun 1865 imbah perang dingsanak malawan konfederasi negara-negara bagian selatan nang mandukung perbudakan, sapahadangan Rusia mahapusakan sistem perhambaan huma pas tahun 1861.[18] Tagal, cungul karaguan bahwa abolisionisme bujur-bujur dilancarakan atas dasar moral, apalagi "hak asasi manusia". Diduga Inggris maambil tindakan nangitu demi kepentingan ikunumi, sabab kelanjutan pardagangan budak dianggap akan mauntungakan jajahan negara-negara saingan Inggris.[14] Salain ngitu, Inggris jua dinilai handak manjalanakan "misi pemberadaban" nang akan maulahnya saulah baisi moral nang lebih baik matanpada negara-negara Irupa lainnya. Imbah ngitu, pas zaman Imperialisme Hanyar, panulakan tarhadap perbudakan rancak dijadiakan dalih ulih negara-negara Irupa hagan manggawi "campur tangan kemanusiaan".[20]

Konstitusi negara-negara Irupa pas abad ka-19 jua mahindari panyambatan kunsip "hak asasi manusia" maupun "hak kodrati". Hak asasi manusia sudah kada lagi disambat dalam Konstitusi Prancis imbah tahun 1799 wan hanyar cungul lagi pas tahun 1946.[20] Di tangah bargaluranya Revolusi 1848, rancangan Konstitusi Frankfurt mangandung daptar "hak-hak dasar" (Grundrechte). Tagal, nangkaya konstitusi-konstitusi lainnya pas zaman ngitu, hak-hak nangitu hanya kawa dinikmati ulih warga negara, nangkaya nang dapat diitihi matan ngarannya, Grundrechte des deutschen Volkes, sahingga hak-hak nangitu lainlah hak nang barlaku sacara universal nangkaya halnya hak asasi pas wayah modern. Imbah kagagalan revolusi ngini, positivisme hukum, atawa gagasan bahwa kadada hukum di luar undang-undang, barhasil manjauhakan doktrin hukum kodrati sabagai justifikasi hagan menganugerahkan hak. Hak asasi manusia surang kada disamba dalam Konstitusi Kekaisaran Jerman tahun 1871, wan daptar hak-hak wan kawajiban-kawajiban hanyar cungul pulang dalam Konstitusi Republik Weimar tahun 1919.[21] Di tingkat internasional, gagasan "hak kodrati" hanya dijadiakan sabagai dalih hagan malancarakan misi pambaradaban.[22] Sabagai cuntuh, Prancis baisi kunsip mission civilisatrice sabagai pambujuran hagan "mambibasakan" urang-urang Afrika matan kakuasaan pamimpin panduduk bujur nang "terbelakang".[20] Haratan wayah ngitu, bangsa Eropa mamang masih mambidaakan antara negara-negara nang "beradab" lawan masyarakat "tidak beradab" di luar Irupa wan Amirika. Hanya negara nang dianggap "beradab" nang baisi hak, sapahadangan wilayah masyarakat nang "kada beradab" kawa sewaktu-waktu dicaplok ulih negara Irupa sabab dianggap sabagai terra nullius ("tanah tak bertuan").[23]

Haratan wayah tuntungnya Perang Dunia I, parlindungan hak asasi manusia sama sakali kada masuk ka dalam cakupan Piagam Liga Bangsa-Bangsa,[24] walaupun parlindungan kalumpuk minoritas tatap jadi parhatian matan urganisasi internasional nangitu.[25] Maskipun kaya ngitu, di tingkat nasional, cungul pargarakan-pargarakan hak asasi manusia, nangkaya Fédération Internationale des Droits de l’Homme nang didiriakan di Paris pas tahun 1922. Organisasi nangitu manuntut dikaluarkannya deklarasi atawa piagam hak asasi manusia dunia nang basipat maikat. Di kuta nang sama, Académie Diplomatique Internationale nang didiriakan ulih sajumlah pengacara internasional pas tahun 1926 marumusakan sabuting deklarasi, nang imbahnya mainspirasi Deklarasi Hak Asasi Manusia Internasional nang dikaluarakan ulih Institut Hukum Internasional di New York pas tahun 1929.[26]

Imbah-Perang Dunia II babak

 
Eleanor Roosevelt haratan mamingkuti teks Pernyataan Umum tentang Hak-Hak Asasi Manusia pas tahun 1949. Inya dipinandui lawan parnyataannya di hadapan Majelis Umum Perserikatan Bangsa-Bangsa bahwa sabuting rahat dukumin ngini "kawa manjadi Magna Carta hagan saban umat manusia".[27]

Harataan barkacamuknya Perang Dunia II, pas Januari 1941, Presiden Amirika Serikat Franklin Delano Roosevelt mancatusakan Ampat Kabibasan nang manurutnya parlu dijamin ulih samuaan nagara, naitu "kabibasan mangaluarakan pendapat", "kabibasan baibadah lawan Tuhan lawan cara surang-surang", "hak hagan bibas matan kakurangan wan kamiskinan", sarta "kabibasan matan katakutan". Haratan tanggal 14 Agustus 1941, Roosevelt wan Perdana Menteri Britania Raya Winston Churchill mangaluarakan Deklarasi Atlantik nang maungkapakan harapan agar "manusia di samuaan nageri kawa manjalani hidup buhannya bebas matan rasa takut atawa kekurangan."[28] Imbahnya, pas awal tahun 1942, Deklarasi ulih Parsarikatan Bangsa-Bangsa dikumandangakan. Deklarasi nang manjadi cikal bakal Perserikatan Bangsa-Bangsa (PBB) ngini ditandatangani ulih 47 negara nang manyambat kasadiaannya hagan maumpati asas nang manyambat bahwa "kemenangan mutlak atas musuh diparluakan hagan mampartahanakan hidup, kabibasan, kemerdekaan, wan kabibasaan baagama, wan hagan mamalihara hak asasi manusia wan keadilan di negeri buhannya surang wan jua di negeri lain."[28] Maka matan ngitu, hak asasi manusia pun menjadi salah sabuting aspirasi nang handak diwujudakan ulih negara-negara Sekutu imbah mangalahakan Blok Poros.[28]

Imbah perang, aspirasi ngini hagan panambayan kalinya diejawantahkan dalam instrumin-instrumin hukum internasional. Mukadimah Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa nang ditatapakan pas tahun 1945 mangumandangakan tekad masyarakat PBB hagan:

... manulungi ganarasi panarus matan bencana perang, nang duwa kali dalam hidup kita sudah mambawa kasadihan nang kada kawa dihitung lawan umat manusia, wan managasakan pulang kayakinan akan hak asasi manusia, atas martabat wan nilai pribadi manusia, dalam parsamaan hak lalakian wan babinian wan bangsa-bangsa ganal wan halus, (...)[29]

Lawan ngini, hak asasi manusia akhirnya manjadi parhatian masyarakat internasional, walaupun panyambatan istilah "hak asasi manusia" sabanyak anam kali dalam pasal-pasal Piagam PBB kada mambabanakan kawajiban nang ganal lawan negara-negara anggota.[30] Buhannya hanya diharusakan hagan mampromosiakan "panghurmatan hak asasi manusia seantero jagat lawan jua pengejawantahannya sarta kabibasan-kabibasan dasar hagan samuaan, tanpa pambidaan ras, jenis kelamin, basa atawa agama."[29] Sabalumnya, tadapat usulan hagan maambil langkah labih lanjut. Chili wan Kuba barsadia manarima pasal-pasal nang manjamin hak-hak spesifik, sapahadangan Panama suah mausulakan agar piagam nangitu mancantumakan daptar hak-hak asasi. Tagal, usulan-usulan ngini ditolak maraga kakhawatiran bahwa hal ngitu akan badampak buruk lawan kedaulatan nagara surang-surang.[30]

Haratan tahun 1946, Komisi Hak Asasi Manusia PBB diulah lawan gawian hagan marumusakan Piagam Hak-Hak Internasional nang barlaku di saban dunia tanpa mangacualiakan siapa haja. Kumisi ngini imbahnya mamutusakan agar piagama samacam ngini tadiri matan tiga bagian, naitu sabuting deklrasi, sabuting konvensi, nang baisi kawajiban-kawajiban hukum, sarta bagian nang baisi tentang sistim pangawasan wan pangandalian. Tugas hagan marumusakan piagam ngini dibariakan lawan sabuting komite nang tardiri matan dalapan angguta asal Australia, Chili, Tiongkok, Prancis, Lebanon, Britania, Amirika Serikat, wan Uni Soviet, wan kumiti ngini dikapalai ulih Eleanor Roosevelt, bininya mandiang Franklin Roosevelt. Maka dirumuskanalah Parnyataan Umum tentang Hak-Hak Asasi Manusia (PUHAM) nang diulah badasarakan rancangan matan ahli hukum Kanada John Peters Humphrey sarta badasarakan sabuting rancangan matan Britania Raya. Pas tanggal 10 Disimbir 1948, PUHAM diproklamasiakan ulih 48 negara angguta PBB di Majelis Umum.[27]

Manimbang bahwa pangakuan atas martabat alamiah wan hak-hak nang sama wan mutlak matan sabarataan angguta kaluarga manusia adalah dasar kamardikaan, kaadilan wan pardamaian di dunia...

— Kalimat 1 matan Pambukaan Parnyataan Umum tantang Hak-hak Asasi Manusia

Sabarataan urang diranakakan mardika wan baisi martabat wan hak-hak nang sama.

— Pasal 1 matan Parnyataan Umum tantang Hak-hak Asasi Manusia PBB[10]

PUHAM ditarima di Majelis Umum PBB tanpa ada nagara nang manantang, walaupun anam negara komunis (Republik Sosialis Soviet Byelorusia, Cekoslowakia, Polandia, Republik Sosialis Soviet Ukraina, Uni Soviet, wan Yugoslavia), Arab Saudi, wan Afrika Selatan manyambat abstain.[27] Tagal, deklarasi ngini lain sabuting parjanjian internasional wan kada baisi kakuatan hukum. Wan jua tadapat kamungkinan bahwa katiadaan kakuatan hukum adalah hal nang manunjul 48 negara anggota PBB pas wayah ngitu hagan manarima deklarasi ngini.[31] Walaupun nangkaya ngitu, nangkaya nang dijanaki ulih ahli hukum internasional asal Jerman, Christian Tomuschat, "Hagan panambayan kalinya dalam sajarah umat manusia, sudah ranak sabuting dukumin nang manatapkan hak asasi manusia, talapas matan ras, warna awak, janis kalamin, basa, atawa kundisi nang lain. Bab hanyar dalam sajarah manusia sudah dimulai pas hari ngitu."[32] Tahun 1948–1949 jua marupakan momen nang panting hagan upaya hagan mamajuakan hak asasi manusia marga Konvensi tentang Pancagahan wan Panghukuman Kajahatan Genosida sudah kawa ditandatangani ulih negara-negara dunia pas tanggal 11 Disimber 1948, wan kaitu jua lawan Konvensi-Konvensi Jenewa nang bakaitan lawan hukum perang pas tahun imbahnya.[27]

Tarkait lawan piagam hak asasi manusia nang baisi kakuatan hukum, Komisi HAM PBB hanya tuntung marumusakan isi matan dukumin-dukumin nang kainanya akan dipinandui lawan ngaram Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Sipil wan Pulitik (basa Inggris: International Covenant on Civil and Political Rights, disingkat ICCPR) wan Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Ikunumi, Sosial, wan Budaya (basa Inggris: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, disingkat ICESCR) pas tahun 1954. Tagal, kaduwa parjanjian ngini hanyar ditandatangani ulih negara-negara angguta pas tahun 1966 wan mulai barlaku pas tahun 1976 imbah diratifikasi ulih 35 negara. Sajarah parumusan kaduwa parjanjian ngini manampaiakan banyaknya panyasuaian wan kumprumi nang parlu digawi supaya kawa ditarima ulih negara-negara angguta PBB.[31] Walaupun parkambangannya barlangsung lambat, wahini kaduwa parjanjian ngini sudah diratifikasi ulih hampir sabarataan negara wan manjadi bagian matan hukum internasional. Pandangan masyarakat internasional tarhadap hak asasi jua sudah maalami parubahan ganak,[33] wan hak asasi manusia sudah manjadi samacam kudi etik nang ditarima wan didiriakan sacara global.[34]

Landasan kunsiptual babak

Analisis hak babak

Badasarakan pamikiran nang dicatusakan ulih pakar hukum matan Amirika Serikat Wesley Newcomb Hohfeld, "hak" kawa dianalisis lawan mamakai ampat macam "fenomena" nang manunjukakan hubungan antara hak wan kawajiban, naitu "klaim", "kaistimiwaan" atawa "kebebasan", "kuasa", wan "kakabalan". A kawa disambat baisi hak-klaim nang manuntu B hagan manggawi sabuting hal lamunnya wan lamunnya haja B baisi kawajiban lawan A hagan maambil tindakan nang ngitu. Cuntuhnya adalah hak atas kasihatan, marga hak ngini mambebanakan kawajiban lawan nagara hagan manjamin katarsadiaan layanan kasihatan minimal.[35] Imbahnya, hak-kabibasan pada dasarnya adalah katiadaan hak-klaim. A baisi hak-kabibasan lawan B hagan manggawi sabuting hal lamunnya wan lamunnya haja A kada baisi kawajiban lawan B hagan maambil tindakan nang ngitu. Lawan kata lain, A kada akan malanggar kewajiban lawan B hagan kada manggawi sabuting hal lamun A mamutusakan hagan manggawi sabuting hal ngitu. Cuntuhnya adalah hak atas kabibasan baagama. Hak atas kabibasan baagama biasanya dipandang sabagai katiadaan hak-klaim matan nagara tarhadap rakyatnya hagan maragap agama tartantu, sahingga siapahaja kada baisi kawajiban lawan nagara hagan maragap agama tartantu. [36]

Hak-klaim wan hak-kabibasan kawa disambat lawan "aturan primer" (primary rules) badasarakan terminologi pakar hukum asal Britania Raya, H.L.A. Hart, marga kaduanya bakaitan lawan aturan nang mawajibakan saikung urang hagan maambil atawa manjauhi tindakan tartantu.[37] Sapahadangan ngitu, hak-kuasa wan hak-kekebalan kawa disambat sabagai "aturan sekunder" (secondary rules), naitu aturan nang mambarii kaharatan lawan sabuting pihak hagan maubah aturan parimer. Hak-kuasa pas pamulaannya adalah hak apapun nang mambariakan kaharatan lawan sabuting pihak hagan maubah hak-klaim atawa hak-kabibasan. Cuntuh matan hak-kuasa adalah hak hagan marumusakan perjanjian dalam hukum perdata. Hak ngini pas pamulaannya mambarii kuasa lawan A hagan maanugarahakan hak-klaim hanyar lawan B nang mambebanakan kawajiban lawan A hagan manggawi hal tartantu. Sapahadangan ngitu, hak-kekebalan marupakan ketiadaan hak-kuasa. Cuntuhnya adalah palarangan perbudakan: pamarintah kada baisi kuasa hagan memaksa rakyatnya jadi budak, sahingga rakyat kawa disambat baisi hak-kekebalan.[38]

Hakikat babak

Di bubuhan akademisi, tadapat ampat mazhab lawan parbidaan panglihatan parihal hakikat matanpada kunsip "hak asasi manusia", naitu mazhab "natural", "deliberatif", "protes", wan "diskursus".[39] Mazhab "natural" mamakai dipinisi hak asasi manusia nang paling dipinandui, naitu bahwa hak asasi manusia adalah hak nang diampunnya ulih saikung urang marga inya adalah saikung manusia [39][40] Bubuhan panganut mazhab ngini parcaya bahwa hak asasi manusia "dianugarahakan" sacara "alamiah", baik ngitu ulih Tuhan, alam semesta, bardasarkan nalar, ataupun matan sumbir-sumbir transendental lainnya. Hagan buhannya, hak asasi manusia basipat universal marga hak nangitu basipat alamiah. Buhannya jua baisi kayakinan bahwa hak asasi manusia ngitu ada tarus talapas matan pangakuan ulih masyarakat, walaupun buhannya tatap manyambut kodifikasi hak asasi manusia dalam hukum positif.[41]

Mazhab natural ngini marupakan panglihatan "tradisional" dalam bidang hak asasi manusia, tagal sapaimbai barjalannya waktu, samakin banyak nang baalih ka mazhab "deliberatif", naitu sabuting mazhab nang maanggap hak asasi manusia sabagai nilai-nilai pulitik nang disatujui ulih sabuting masyarakat. Mazhab ngini manulak upaya hagan mamasukakan unsur-unsur naturalistik ka dalam kunsip hak asasi manusia. Bubuhan pandukung mazhab ngini tatap handak supaya hak asasi manusia bersifat universal, tagal buhannya marasa bahwa hal ngini hanya akan tarcapai amunnya samuaan urang manarima hak asasi manusia sabaga standar hukum wan pulitik paling baik hagan maatur jalannya hidup masyarakat. Manurut mazhab deliberatif, salah sabuting cara hagan manungkapakan nilai-nilai hak asasi manusia nang sudah disatujui adalah malalui hukum tata negara.[41]

Ciri-ciri utama matan mazhab-mazhab ngini kawa diitihi di tabel nang ngini:

Hak Asasi Manusia Natural Deliberatif Protes Diskursus
Hakikat Dianugarahakan Disatujui Diparjuangakan Dipandirakan
Rupa Hak Asas Klaim/Aspirasi Targantung pancatusnya
Pungsi Hagan sabarataan urang Hagan manjalanakan pamarintahan nang adil Tautama hagan buhannya nang mandarita Saharusnya hagan nang mandarita, tagal pas praktiknya kada
Sumbir Alam/Tuhan/nalar Konsensus Tradisi parjuangan susial Bahasa
Kawa Manjadi Hukum? Dasar nginilah tujuannya Kawa, wan HAM biasanya dasar ada dalam bantuk hukum Parlu, tagal hukum rancak mancadarai HAM Hukum HAM ngitu ada, tagal kada mengejawantahkan sabuting hal nang labih ganal
Basipat universal? Ya, bagian matan struktur alam semesta Bisa jadi, targantung konsensus Pada dasarnya marga pandaritaan basipat universal Kada, sifat universal hanya berupa dalih
Sumber: Dembour 2010a[42]

Hagan catatan, mazhab-mazhab ngini kawa batumpang tindih surang-surang, atawa dalam kata lain, tadapat palihatan-palihatan nang barupa panggabungan matan saban unsur dalam mazhab-mazhab di atas.[43]

Ciri-ciri babak

 
Hak asasi manusia basipat universal wan barlaku hagan samuaan urang tanpa terkecuali.

Talapas matan parbidaan palihatan manganai hakikatnya, badasarakan makna bujurnya, hak asasi manusia umumnya dianggap sawagai hak nang dibaisii saikung urang maraga inya adalah saikung manusia.[44] Hak asasi manusia basipat "universal", atawa dalam kata lain hak nang ngitu dibaisii ulih samuaan urang di seantero jagat. Maka matan ngitu, kunsip "universal" dalam artian ngini bakaitan lawan cakupan panarapan hak asasi manusia nang mamaduakan cakupan wilayah (ratione loci) tarluas lawan cakupan parurangan (ratione personae) nang jua paling luas. Bahkan kawa disambat bahwa panyambatan istilah giugrapis dalam makna matan kunsip "universal" ngitu balalabih, maraga hak asasi manusia barlaku hagan samuaan urang tanpa tarkacuali, sahingga kada masalah urang ngitu haratan bagana di mana. Dalam kunsip ngini jua tarkandung pamahaman bahwa kadada manusia nang tarandah matanpada nang lain, wan jua bahwa kadada manusi nang "lain manusia", sahingga asas universal sangat takait lawan asa kasataraan wan non-diskriminisai. [45] Nang ngini jua manandaakan bahwa hak asasi manusia kada kawa dicabut (inalienable) maraga saikung urang kada kawa maubah atawa manadiakan jati diri manusianya.[46]

Hak asasi manusia basipat subjektif, dalam artian rancak ada nang manjadi ampunnya hak. Saban hak jua baisi ubjek, nang kaya "kabibasan bagarumbung". Hak rancak dialamatakan lawan sabuting pihak atawa pihak-pihak lain, wan hak asasi manusia utamanya diarahakan lawan nagara.[47] Maka matan ngitu, hak asasi manusia kawa dianggap baisi hakikat ganda dalam artian nang dikumandangakan kada hanya kabaradaan hak-hak, tagal jua kawajiban sarta pihak nang manjadi paingkut kawajiban nangitu.[48] Saban hak jua marinciakan pusisi normatif ampunnya hak wan pihak nang dialamatakan ulih hak nangitu. Sawagai cuntuh, hak hagan kawin lain baarti saban urang kawa mangkalaim bahwa inya harus kawin. [47] Kandungan normatif matan hak nangitu manyambat bahwa saban urang bibas maubah satatus hukum buhannya hagan hidup baimbai lawan urang lain nang barsadia, wan kadada nang kawa dipaksa hagan manikah atawa manikah atawa jua manarima lamaran urang lain. Barbagai hak jua baisi pangacualian, cuntuhnya adalah kabibasan bagarumbung nang kada kawa maampihakan nagara dalam upaya buhannya hagan mambarantas urganisasi kriminal.[49]

Matan sudut pandang hukum internasional, panarima hak asasi manusia adalah individu, wan hak asasi hanya kawa dialamatakan lawan nagara. Ulih sabab ngitu, hak asasi manusia kada kawa dialamatakan lawan pihak saikungan atawa jua urganisasi masyarakat nang lain bagian matan pamarintah, [50] Walau nang kaya ngitu pamarintah tatap diwajibakan hagan malindungi rakyatnya matan palanggaran HAM nang digawi ulih swasta. [51] Hak asasi manusia pada dasarnya barlaku pas wayah damai maupun perang, maskipun tadapat barbagai hak kawa dikurangi dalam kaadaan darurat.[50] Hak asasi manusia surang dilindungi di tingkat internasional lawan tujuan hagan manjaga martabat manusia, sahingga hak-hak nang ngitu haruslah hak nang basipat mandasar.[52]

Proklamasi Teheran pas tahun 1968 manyambat bahwa hak asasi manusia baisi sipat utuh atawa kada kawa dibagi (indivisible).[53] Dalam Deklarasi wan Prugram Aksi Wina nang dikumandangakan pas tahun 1993, nagara-nagara jua maakui bahwa hak asasi manusia basipat "universal", "kada kawa dibagi", "saling bargantung" (interdependent), wan "saling barhubungan" (interrelated).[54] Hal ngini ditagasakan pulang dalam Partamuan Puncak Dunia 2005 wan jua ulih Resolusi Majelis Umum PBB tahun 2006 nang mandiriakan Dewan Hak Asasi Manusia PBB.[55] Salain ngitu, Deklarasi wan Program Aksi Wina jua manyambat bahwa "panghurmatan tarhadap hak asasi manusia wan kabibasan dasar tanpa mambida-bidaakan atas dasar apapun marupakan aturan dasar hukum hak asasi manusia internasional",[56] wan instrumen-instrumen hak asasi manusia di tingkat internasional manjamin hak kasataraan wan non-diskriminasi.[57]

Jenis-jenis hak babak

 
"Hak hagan bagarumbung sacara damai" dalam Pasal 21 ICCPR[58] merupakan salah satu contoh hak sipil dan politik.
 
Hak atas pandidikan marupakan salah sabuting cuntuh hak ikunumi, sosial, dan budaya.

Tadapat babagai macam hak nang takandung dalam instrumen-instrumen internasional, nang kaya hak kesetaraan wan non-diskrimniasi,[57] hak hagan hidup, hak atas peradilan nang jujur, kabibasan basarikat, kabibasan bagurumbung, kabibasan bapikir, kabeibasan baekspresi, hak atas standar hidup nang layak, hak hagan mandapatakan pandidikan, hak atas gawian, wan lain-lain.[59] Maskipun hak asasi manusia pada hakikatnya basipat utuh, pangategorian kawa digawi atas dasar kunsiptual. Dalam panarapannya, hak asasi manusia tatap kada kawa dipacah-pacah wan harus dijanakai sacara sabarataan.[60]

"Hak sipil wan pulitik" wan "hak ikunumi, sosial, wan budaya" babak

Hak asasi manusia kawa digolongakan manjadi "hak sipil wan pulitik" wan "hak ikunumi, sosial, wan budaya".[59] Pada dasarnya, hak ikunumi, sosial, wan budaya baupaya mamastiakan agar individu kawa maaksis barang publik tartantu nang kaya parumahan, pandidikan, atawa layanan kasihatan.[61] Ulih sabab ngitu, hak ikunumi, sosial, wan budaya mamarluakan investasi nang ganal matan negara, sahingga hak-hak nang ngitu kada kawa diwujudakan dalam sekejap.[62][63] ICESCR maakui kanyataan ngini, wan Pasal 2 ICESCR hanya maharusakan negara hagan magupayaakan "perwujudan progresif" (progressive realization):[59]

Saban Nagara Pihak pada Kovenan ngini, barjanji hagan maambil langkah-langkah, baik sacara individual maupun malalui bantuan wan karjasama internasional, khususnya di bidang ikunumi wan teknis sapanjang tarsadia sumber dayanya, hagan sacara prugresip mancapai parwujudan hibak matan hak-hak nang diakui ulih Kovenan ngini lawan cara-cara nang sasuai, tarmasuk lawan paambilan langkah-langkah legislatif.[64]

Di sisi lain, hak-hak sipil wan pulitik baurusan lawan kabibasan sipil, cuntuhnya adalah hak hagan hidup, kabibasan basarikat, kabibasan bagarumbung, kabibasan baekspresi, atawa hak atas paadilan nang jujur. Nagara hanya diwajibakan kada malanggar kabibasan nang ngitu. Cuntuhnya, nagara kawa lawan mudah mahurmati hak hagan hidup lawan cara kada mambantai rakyatnya, wan pamarintah jua kada akan malanggar hak atas kabibasan bapandapat lamunnya buhannya kada mambredel media nang kada inya katujui. Lawan kata lain, kawajiban-kawajiban nang tarkandung dalam ICCPR basipat langsung (immediate). [59] Maka matan ngitu, parbidaan di antara kaduawanya barkanaan lawan kawajiban nang dihambin ulih nagara sahubungan lawan kaduawa janis hak nang ngitu.[59]

Klasifikasi nang kaya ngini sabujurnya kada takandung dalam PUHAM, tagal katagangan antara Blok Barat wan Timur pas wayah Perang Dingin maakibatakan kacungulan kaduwa tumbung ngini. Nagara-nagara Barat nang baisi ikunumi pasar mamantingakan hak-hak sipil wan pulitik, sapahadangan nagara-nagara komunis di Blok Timur baisi ekonomi nang dirancanaakan matan pusat wan labih mautamakan hak-hak ikunumi, sosial, wan budaya. Hasilnya adalah duwa parjanjian hak asasi manusia internasional nang tapisah, yaitu ICCPR wan ICESCR.[62] Wayahini parbidaan di antara kaduwanya sudah kada lagi dianggap ganal, wan bahkan Kantur Komisaris Tinggi PBB hagan Hak Asasi Manusia (basa Inggris: Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, disingkat OHCHR) maanggapnya sabagai parbidaan nang diulah-ulah wan kontraproduktif.[65] Sahubungan lawan kawajiban nagara, ICESCR jua mangandung barbagai kawajiban lawan efek wayahinian (immediate effect). Komite Hak Ikunumi, Sosial, wan Budaya dalam Kumintar Umum No. 3 mambariakan cuntuh barupa panghapusan diskriminasi dalam upaya parwujudan hak-hak dalam ICESCR sasuai lawan Pasal 2(2) wan 3, hak hagan maulah wan bagabung lawan sarikat buruh wan hagan bademonstrasi dalam Pasal 8, sarta parlindungan kakanakan wan pamuda matan eksploitasi ikunumi wan sosial dalam Pasal 10(3).[59] Barbagai kawajiban dalam ICCPR jua mamarluakan investasi matan nagara, nang kaya paulahan sistim paadilan, paulahan panjara nang supaya mahibaki standar minimal hagan tahanan, atawa pambarian bantuan hukum.[62] Maka matan ngitu, sacara kunsiptual, kadada lagi watas nang jalas di antara kaduwa tumbung ngini.[63]

Hak ikunumi, sosial, wan budaya labih rancak mandapat kritikan maraga dianggap sabagai sakadar "aspirasi" tanpa kawa ditagakakan sacara hukum.[63] Tagal nang kaya ngitu, dalam babarapa dasawarsa pauncitan, magin banyak pangadilan nang managakakan hak samacam ngini, cuntuhnya adalah lawan mangaluarakan putusan nang mamarintahakan lawan nagara hagan manunda panggusuran, manyadiakan layanan medis, atawa mahubungakan pulang parsadiaan banyu.[66] Sabagai ilustrasi, dalam perkara Minister of Health and Others v. Treatment Action Campaign and Others nang barkaitan lawan hak atas kasihatan dalam Konstitusi Afrika Salatan, pamarintah Afrika Salatan manarapakan sabuting kabijakan nang mambatasi aksis tarhadap ubat antiretroviral (obat hagan meredam infeksi virus HIV) nang disambat Nevirapin. Ubat nang dipakai hagan mancagah transmisi HIV matan mama ka anak ngini, ngini disadiakan sacara luas ulih produsennya, tagal pamarintah Afrika Selatan mambatasinya di klinik-klinik umum tartantu lawan alasan bahwa buhannya handak mauji cuba ubat ngini wan maraga buhannya masih kurang patugas nang kawa mambarii ubat ngini. Mahkamah Konstitusi Afrika Selatan manulak argumen ngini wan managasakan bahwa ubat ngini mujarab, wan bahwa sumber daya tambahan nang parlu digalontorkan hagan malatih bubuhan patugas medis kadalah ganal dibandingakan lawan manpaat nang didapat matan pancagahan transmisi HIV matan mama ka anak. Maka matan ngitu, Mahkamah Konstitusi Afrika Selatan mamutusakan bahwa kabijakan pamarintah tarkait lawan pambatasan ubat Nevirapin sudah malanggar kawajiban hagan maambil tindakan nang barada dalam batas wajar (reasonable measure) hagan manyadiakan layanan kasihatan. Walaupun cakupannya hanya di tingkat nasional, pakara ngini manunjukakan bahwa hak atas kasihatan (nang marupakan salah sabuting hak ikunumi, sosial, wan budaya) kawa ditagakakan sacara hukum.[67]

Hak ganarasi partama, kaduwa, wan ketiga babak

Hak asasi manusia jua kawa digulungakan badasarakan ganarasi. Pangategorian ngini panambayannya dicatusakan ulih pakar hak asasi manusia Ceko-Prancis Karel Vasak.[68] Badasarkan klasifikasi ngini, tadapat tiga janis hak, yakni hak ganarasi partama, kaduwa, wan katiga. Hak ganarasi partama adalah hak sipil wan pulitih nang malindungi kabibasan sipil. Hak-hak ngini baasal matan deklarasi-deklarasi hak asasi manusia nang dikaluarakan di Amirika Sarikat wan Prancis pas pauncitan abad ka-18. Imbahnya, hak ganarasi kaduwa pada dasarnya adalah hak ikunumi, susial, wan budaya, nang dimaksudakan supaya individu kawa maaksis sumber daya, barang, wan jasa tartantu, wan mawajibakan nagara hagan maabil langkah-langkah progresif hagan mawujudakan hak-hak ngini. Hak-hak ngini disambat baakar matan kalakuan-kalakuan nang diambil pas abad ka-19 hagan manuntungakan masalah kamiskinan wan eksploitasi imbahindustrialisasi di Irupa.[52] Nang pauncitan, yaitu hak ganarasi katiga, marupakan hak kulektip nang dikambangakan pas paruh kaduwa abad ka-20, tagal hak ngini hanya balakangan ngini mulai dimasukakan ka dalam hukum internasional, nang kaya dalam Piagam Afrika tantang Hak Asasi Manusia wan Hak Panduduk. Cuntuhnya adalah hak pambangunan, pardamaian, sarta hak hagan manikmati lingkungan nang barasih wan sihat. Kabaradaan hak ngini masih dipartantangakan ulih nagara-nagara maju, wan aspek hukum matan hak ngini pun masih balum jalas Keberadaan (nang kaya partakunan soal siapa nang kawa jadi ampun haknya, wan kapada siapa kawajiban hagan mahurmati hak tarsabut kawa dialamatakan).[69]

Hak individu wan hak kolektif babak

PUHAM wan parjanjian-parjanjian HAM internasional baisi pamarakan nang individualistik, atawa dalam ngaran lain, individualah nang jadi panariman hak. [70] Pasal 27 ICCPR bujur manyambat bahwa "Di negara-negara nang baisi kalumpuk minirotis badasarakan suku bangsa, agama, atawa basa, urang-urang nang tarmasuk dalam kalumpuk minoritas nang ngitu kada bulih diingkari haknya dalam masyarakat, baimbaian angguta kalumpuknya nang lain, hagan manikmati budaya buhannya surang, hagan manjalanakan wan maamalakan agamanya surang, atawa mamakai basa buhannya surang" [58] Tagal, parjanjian ngini kada manyambat "kalumpuk minuritas" sabagai panarima hak, tagal malah malah mamakai istilah "urang-urang nang tarmasuk ka dalam kalumpuk minoritas". Hal ngini pinanya disababkan ulih kakhawatiran bahwa pasal ngini kawa dimanpaatakan hagan kapantingan-kapantingan separatis. Pamarakan samacam ngini jua dipakai ulih Deklarasi tentang Hak-Hak Urang-Urang nang Tarmasuk ka dalam Minoritas Nasional atawa Etnis, Agama, wan Basa (1992).[70] Walau nang kaya ngitu, pamarakan nang labih basipat kolektivis kawa ditamui dalam Deklarasi tentang Hak-Hak Panduduk Asli (2007). Deklarasi nang ngitu manyambat hak-hak nang dibariakan lawan kalumpuk panduduk asli sakaligus individu nang marupakan bagian matan kalumpuk ngitu. Cuntuh hak kolektif dalam deklarasi ngitu adalah hak panantuan nasib surang gasan kalumpok panduduk asli, pawayahan cuntuh hak individu adalah hak supaya hidup sagan individu panduduk asli. Sabagai tambahan, sahubungan lawan hak panantuan nasib surang, Deklarasi wan Program Aksi Wina maaanggap paniadaan hak ngitu sabagai palanggaran hak asasi manusia.[71]

Hak-hak inti babak

Tanpa mahapusakan unsur kautuhan matan hak asasi manusia, babarapa hak dianggap labih panting hagan mampartahanakan nyawa manusia wan managakakan martabatnya. Ulih sabab ngitu, hak-hak ngitu, dipandang baisi kadudukan nang tatinggi matanpada nang lain nang wan mamarluakan tanggung jawab khusus matan nagara.[72] Sabagai cuntuh, hak hagan hidup wan palarangan panyiksaan dianggap labih utama matanpada hak hagan baistirahat nang kaya nang dicantumakan dalam Pasal 24 PUHAM.[72] Biasanya hak nang dianggap sabagai "hak inti" adalah hak-hak sipil wan pulitik, tagal filsuf Amirika Serikat Henry Shue jua sudah maidentifikasi sajumlah "hak-hak dasar" nang dianggap manjadi prasyarat demi badirinya hak-hak lain, wan salah sabuting hak nang inya sambat adalah "hak hagan mandapatakan sumber panghidupan minimal" nang takait banar lawan hak ikunumi, sosial, wan budaya.[73]

Parjanjian-parjanjian HAM internasional surang maakui sajumlah hak nang kada bulih dikurangi dalam kaadaaan darurat nang mangancam kahidupan bangsa wan kabaradaaanya, wan hak ngitu bulih disambat sabagai "hak inti".[74] Manurut Pasal 4(2) ICCPR, hak-hak nang kada kawa dikurangi dalam kaadaan darurat maliputi hak hagan hidup, palarangan panyiksaan atawa "parlakuan atawa panghukuman lain nang kejam, kada manusiawi, atawa marendahakan martabat manusia", palarangan parbudakan, larangan manjeblosakan saikung urang ka panjara maraga kada mampu mamanuhi kawajiban kontrak, asas legalitas dalam hukum pidana, pangakuan bahwa samuaan urang satara di mata hukum, sarta kabibasan bapikir, bakayakinan, wan baagama.[58][74] Tagal, Komite Hak Asasi Manusia PBB manyambat dalam Komentar Umum No. 24 bahwa pasal ngini kada kawa dianggap sabagai bukti adanya hierarki dalam ICCPR.[75]

Tipologi kawajiban HAM babak

Kawajiban HAM nagara kawa digulungakan manjadi duwa, naitu kawajiban pusitip wan nigatip. Kawajiban nigatif maharusakan nagara supaya kada malanggar hak asasi nang diakui ulih parjanjian-parjanjian HAM internasional wan hanya kawa mambatasinya sasuai lawan katantuan matan parjanjian-parjanjian nangitu. Sapahadangan ngitu, kawajiban pusitip manuntu nagara supaya maambil gagawian hagan malindungi individu matan palanggaran HAM nang digawi ulih aparatur pamarintah atawa juwa pihak-pihak swasta. Nagara akan dianggap malanggar kawajiban ngini lamunnya buhannya gagal maambil gagawian hagan mancagah palanggaran nang digawi ulih swasta, kada manyalidiki parkaranya, kada mahukum palakunya, atawa kada mambarii pamulihan lawan si kurban palanggaran ngitu.[76]

Haratan paangahan dasawarsa 1980-an, Palapur Khusus PBB hagan Sub-Komisi tantang pancagahan Diskriminasi wan Parlindungan Minoritas, Asbojrn Eide, manggagas bahwa nagara baisi 4 buting kawajiban HAM, yaitu kawajiban hagan mahurmati, malindugi, mahibaki, wan mampromosiakan. Imbahnya kunsip ngini direvisi jadi tiga buting kawajiban haja, yaitu kawajiban hagan mahurmat, malindungi, wan mahibaki.[77] Imbah wayah ngitu, tipologi ngini sudah dipakai hagan maanalisis kawajiban HAM nagara, baik ngitu, hagan hak sipil wan pulitik [76] atawa hagan hak ikunumi, susial, wan budaya.[78] Pada dasarnya, kawajiban hagan "mahurmati" adalah kawajiban negatip nang maharusakan nagara kada mahaur atawa jua manciderai hak asasi manusia. Sapawayahan ngitu, kawajiban hagan "malindungi" wan "mahibaki" marupakan kawajiban pusitip: nagara kada hanya harus "malindungi" individu wan kalumpuk matan palanggaran HAM ulih pihak lain, tagal jua "mahibaki" lawan maambil gagawian nang mampasilitasi hak asasi buhannya.[76] Nang kaya cuntuhnya adanya hak hagan mamilih wan dipilih pas wayah pamilihan umum dalam pasal 25 ICCPR, nagara diwajibakan hagan maambil gagawian nang pusitip cuntuh sabuting lawan cara mambarii hak suara lawan saban warga nang dewasa, wan pas wayah nang sama jua maambil langkah hagan mamastiakan bahwa buhannya bujuran kawa mamakai hak ngitu.[79]

Sahubungan lawan ICESCR, tadapat jua tipologi khusus nang dipakai hagan hak ikunumi, susial, wan budaya, yakni tipologi "4A" nang baisi matan ampat unsur nang saling bahubungan, yaiut "katarsadiaan" (availability), "katarjangkauan" (accessibility), "kabartarimaan" (acceptability), wan "kabarsasuaian" (adaptability). Tipologi ngini panambayannya dikambangakan ulih mantan Palapur Khusus PBB manganai Hak Pandidikan, Katarina Tomasevski. Imbahnya tipologi ngini dijabarakan ulih Komite Hak Ikunumi, Susial, wan Budaya dalam Kumintar Umum No.13 manganai hak pandidikan.[61] Sahubungan lawan hak pandidikan, "katarsadiaan" baarti lambaga wan prugram pandidikan nang pungsional harus tasadia lawan jumlah nang cukup. "Katarjangkauan" manyiratakan bahwa lambaga wan prugram pandidikan harus kawa dijangkau ulih saban urang tamasuk di wilayah suatu negara, wan pada dasarnya elemen ngini tadiri matan tiga buting aspik, yaitu "non-diskriminasi", "katarjangkauan fisik" (pandidikan harus kawa dijangkau sacara aman), wan "katarjangkauan ikunumi" (salah sabutingnya lawan pandidikan dasar nang kada babayaran wan maambil langkah progresif hagan mahilangakan iuran pandidikan manangah wan tinggi). Sapahadangan ngitu, "kabartarimaan" manyambat bahwa bantuk wan isi matan pandidikan harus kawa ditarima (baisi mutu baik wan relevan), sadangkan "kabarsasuaian" maatur bahwa pandidikan harus kawa disasuaikan lawan parubahan nang tarjadi dalam masyarakat wan jua mamanuhi kaparluan bamacam-macam siswa.[80] Pas kasampatan nang lain, Komite Hak Ikunumi, Susial, wan Budaya manyampaiakan tipologi bangaran "AAAQ" dalam Kumintar Umum No. 14 nang bahubungan lawan hak kasihatan. Parbidaannya ada di unsur nang pauncitan, yaitu "Q" alih-alih "A", nang marupakan kahindipan matan quality (mutu). Dalam konteks hak atas kasihatan, nang dimaksud lawan "mutu" di sini adalah kawajiban hagan mamastii bahwa komersialisasi atawa privatisasi kada marusak mutu layanan kasihatan, maraga rajin imbah diprivatisasi, pamarintah ngalih maaawasi wan manjaga mutu layanan kasihatan nang disadiakan ulih swasta.[81]

Jus cogens babak

Artikal utama: Jus cogens

Dalam hukum internasional, tadapat babarapa norma nang sudah mandapatakan status jus cogens. Pasal 53 Konvensi Wina manganai Hukum Parjanjian mandipinisakan jus cogens sabagai norma nang diakui wan ditarima ulih komunitas internasional sacara samunyaan sabagai norma nang kada kawa dikahigaakan dalam kaadaan apapun wan hanya kawa diubah lawan norma nang baisi sifat nang sama.[82][83] Pamakaian kata "sacara samunyaan" di sini kada baarti bahwa suatu norma hanya akan mandapatakan status jus cogens lamunnya sudah ditarima ulih samunyaan nagara tanpa tarkacuali. Nang kaya ditagasakan ulih katua Komite Parumusan Konvensin Wina, Mustafa Kamil Yasseen, sama sakali kadada iktikad hagan manatapakan hal ngitu; suatu norma akan manjadi jus cogens lamunnya sudah ditarima ulih banyak banar nagara, wan panolakan matan sagalintir nagara kada akan maampihakannya.[84]

Norma jus cogens barlaku hagan samuaan negara, tarmasuk negara nang manampik keberadaan norma ngitu; cuntuhnya adalah pamarintah Afrika Selatan pas wayah apartheid nang batarusan manolak pelarangan diskriminasi ras, tagal norma ngitu sabagai norma jus cogens tatap dianggap miikat buhannya.[85] Matan sajumlah norma nang paling rancak disambat-sambat sabagai norma jus cogens, sapalih ganal tagolong sabagai kawajiban HAM.[86] Cuntuhnya adalah larangan panyiksaan, larangan genosida, larangan parbudakan, serta larangan diskriminasi ras wan apartheid.[85]

Parlindungan di tingkat internasional babak

Puluhan tahun imbah dikaluarakannya PUHAM, sistim parlindungan HAM di tingkat internasional imbah maalami parkambangan pesat hingga akhirnya cungul sajumlah parjanjian hak asasi manusia di tingkat internasional ditambahi lawan badan-badan traktat nang malindunginya wan maawasi panggawiannya.[87] Salain ngitu, dalam urganisasi PBB surang, hak asasi manusia sudah manjadi salah sabuting parhatian utama organisasi nang ngitu, wan hal ngini ditunjukkan lawan didiriakannya Dewan Hak Asasi Manusia nang manjadi organ hak asasi utama PBB.[88] Salain ngitu, tadapat jua Kantor Komisaris Tinggi PBB hagan Hak Asasi Manusia nang batugas mamprumusiakan wan malindungi panikmatan hak asasi manusia ulih samuaany urang, nang kaya bagawi baimbai lawan badan-badan PBB lainnya, mambariakan saran hagan maningkatakan parlindungan HAM, malakukan pandidikan lawan masyarakat, mangirim patugas hagan hadir sacara langsung di lapangan, atawa lawan mambarii bantuan teknis.[89]

Dewan HAM PBB babak

 
Ruang partamuan Dewan Hak Asasi Manusia PBB di Jenewa, Swiss.

Pasal 1 Piagam PBB maakui hak asasi manusia sabagai salah sabuting tujuan utama urganisasi internasional ngitu. Salain ngitu, Pasal 55 dan 56 maharusakan nagara angguta hagan maambil tindakan kolektif atawa jua tapisah hagan mamastiakan panghurmatan wan pangejawantahan hak asasi manusia di seantaro jagat tanpa mangacualikan siapa haja. Lawan adanya landasan hukum ngini, sajumlah lambaga hak asasi manusia sudah diulah di bawah naungan PBB. Haratan tahun 1946, Dewan Ikunumi wan Susial PBB sabagai salah sabuting organ utama PBB mandiriakan Kumusi Hak Asasi Manusia nang tadiri matan 53 ikung utusan matan nagara-nagara angguta PBB. Kumisi ngini badiri salawas 60 tahun wan sudah manggawi bamacam kagiatan dami parlindungan wan pambardayaan hak asasi manusia. Babarapa sumbangsih tapanting matan urganisasi ngini adalah parumusan PUHAM, ICCPR, wan ICESCR, sarta pangambangan kaharatan lambaga PBB dalam malindungi wan mamprarumusiakan HAM. Kumisi ngini suah mandiriakan Sub-Kumisi Prumusi wan Parlindungan Hak Asasi Manusia nang mamparsiapakan masyarakat madani umpat sarta lawan kagiatan-kagiatannya. Salain ngitu, Kumisi HAM PBB jua sudah bajasa dalam mambaiki kaadaan hak asasi manusia di macam-macam nagara maraga lambaga ngini sudah mangirim bubuhan ahli nang dibari mandat hagan manjanaki masalah hak asasi manusia tartantu atawa palanggaran hak asasi manusia di nagara tartantu, wan jua maraga lambaga ngini baisi mekanisme rahasia nang mambarii ruang hagan individu hagan malapurakan palanggaran HAM berat wan sistematis di nagara buhannya.[88] Tagal, banyak jua nang mangkaritik kumisi ngini maraga pulitik internasional dirasa sudah mahambat kinerja lambaga ngitu. Mantan Sekretaris Jenderal PBB Kofi Annan maakui dalam laporannya pas tahun 2005 bahwa kumisi ngitu haratan tadingsir kredibilitas wan profesionalismenya, wan nagara-nagara rancak kali handak jadi angguta kumisi ngini lain hagan malindungi hak asasi manusia, tagal hagan malindungi nagara buhannya matan karitik wan jua manyarang nagara lain. Maka matan ngitu, Kofi Annan manyaruakan reformasi nang maubah sistimnya matan "penetapan standar" (nang kaya parumusan wan parundingan instrumen HAM hanyar) manjadi barpusat pada implementasi di lapangan hagan mananggulangi krisis wan kadaruratan HAM. Inya jua manulak usulan pandirian sabuting lambaga lawan kaanggutaan nang tadiri matan samuaan nagara, wan inya labih mandukung pandirian sabuting dewan lawan jumlah angguta nang tabatas wan baisi peran sabagai badan subsider Majelis Umum PBB. Inya handak supaya dewan ngini baisi paran sabagai "andakan paninjauan sapantaran" lawan gawian hagan maevaluasi pahibakan sabarataan kawajiban HAM nang dihambin ulih samuaan nagara, wan saban nagara angguta akan dikiau sacara barkala hagan malalui paninjauan manyaluruh tarhadap rekam jejak HAM buhannya. Pamulaannya usulan Kofi Annan manuai papadahan negatif, tagal parundingan tatap kawa dimulai pada musim panas tahun 2005[90] Barbagai parmasalahan nang cungul (nangkaya sual jumlah angguta wan prusis pangambilan kaputusan) kawa dituntungakan, wan pas tanggal 15 Marit 2006, Majelis Umum PBB manatapkan Resolusi 60/251 nang mandiriakan Dewan Hak Asasi Manusia.[91]

Dewan Hak Asasi Manusia PBB tadiri matan 47 kursi kaanggutaan, wan samuaan nagara angguta PBB kawa majadi bagian matan dewa nang ngitu asalakan buhannya dipilih ulih Majelis Umum lawan dukungan mayuritas sadarhana. Kaanggutaannya disasuaiakan badasarakan wilayah: tadapat 13 kuris khusus hagan nagara-nagara Asia, 13 hagan nagara-nagara Afrika, 8 hagan nagara-nagara Amarika Latin wan Karibia, 6 hagan nagara-nagara Irupa Timur, wan 7 hagan nagara-nagara Irupa Barat wan kalumpuk lainnya, sahingga nagara-nagara Afrika wan Asia sacara utumatis baisi suara mayuritas, wan hal ngini sangatlah badampak tahadap gagawian diwan. Diwan HAM PBB batamu paling kada tiga kali dalam satahun, walaujua buhannya jua kawa maadakan sesi ad hoc. Gawian utama diwan ngini dijabarkan dalam Resolusi Majelis Umum PBB 60/251. [91] Salah sabutingnya adalah dalam maadakan Paninjauan Barkala Universal (Universal Periodic Review) nang manilai rekam jejak nagara-nagara angguta PBB. Saban nagara ditinjau ampat tahun sakali.[92] Pininjauan ngini kada basipat maikat, hanya kawa mambariakan rikumindasi, basipat malangkapi, wan kada "basaing" lawan prosedur-prosedur awak-awak traktat di PBB. Sajak Juni 2006, Diwan jua maadaakan sesi-sesi khusus nang baupaya mananggapi palanggaran hak asasi manusia nang sarius di babarapa andakan, nang kaya di Republik Demokratik Kongo, Darfur, Myanmar, Sri Lanka, wan nang paling rancak, Palestina.[93] Salain ngitu, sabagai salah sabuting paninggalan Kumisi HAM, Diwan HAM PBB baisi mekanisme prosedur khusus nang malibatakan ahli-ahli independen nang bagawi surang atawa dalam sabuting kalumpuk gawian hagan mangkaji situasi HAM di nagara tartantu atawa isu-isu tematik nang bakanaan lawan sabarataan nagara.[94] Bubuhan ahli nang mandapatakan mandat prosedur khusus baisi masa jabatan maksimal salawas anam tahun, wan buhannya kawa maadakan misi pancari pakta atawa manggalar kunjungan ka sabuting nagara. Tagal, buhannya hanya kawa mandatangi suatu nagara lamun diundang ulih nagara ngitu.[95] Sapalih ganal paingkut mandat jua kawa maninjau kaluhan matan individu atawa kalumpuk-kalumpuk lainnya, wan babarapa matan buhannya sudah mahasilakan pandapat-pandapat nang basipat otoritatif walaupun kada maikat.[96] Sabagai tambahan, Paragraf 6 Resolusi Majelis Umum PBB 60/251 jua manyadiakan "prosedur kaluhan'. Lawan ngini, kaluhan-kaluhan matan kurban atawa parwakilan kurban kawa disampaiakan ka Diwan, tagal kurban harus pamulaannya mahabisakan samunyaan ikhtiar hagan mandapatakan pamulihan di tingkat nasiunal.[97] Kaluhan surang kada kawa langsung dikirim ka Diwan wan harus diseleksi ulih Sekretariat OHCHR wan duwa kalumpuk gawian nang bagana di bawah naungan Diwan, naitu Kalumpuk Gawian Komunikasi wan Kalumpuk Gawian Situasi. Kaluhan nang barkanaan lawan situasi nang haratan dipartimbangakan dalam prosedur khusus di PBB atawa dalam mekanisme parlindungan HAM regiunal kada akan ditarima.[97]

Tagal, Diwan HAM jua sudah manuai banyak karitik maraga kantalnya unsur pulitisasi dalam awak diwan. Sabagai cuntuh, pas Mei 2009, angguta Diwan matan nagara-nagara Uni Eropa mahadapi kangalihan dalam mangikihi 16 dukungan matan nagara-nagara angguta Diwan lainnya hagan mahimpun sesi khusus hagan mambahas situasi HAM di Sri Lanka.[93] Salain ngitu, akibat banyaknya kursi nang ampunnya buhan nagara-nagara Afrika wan Asia, taulah blok-blok regional nang kawa manantuakan apakah akan malulusakan atawa manulak suatu resolusi atas dasar pulitik. Organisasi Konferensi Islam sangat bapangaruh dalam hal ngini. Faktor ngini jua nang maulah cungulnya kritik bahwa Diwan batindak selektif atawa bahkan bias. Sabagai cuntuh, Diwan HAM dianggap talalu rancak maadakan sesi khusus manganai Palestina, sapawayahan ikhtiar bubuhan nagara-nagara Barat hagan maadakan sesi khusus manganai Zimbabwe gagal maraga negara-negara Asia wan Afrika koler mandukungnya.[94]

Awak traktat PBB babak

Di tingkat internasional, tadapat bamacam parjanjian HAM nang sudah dirumuskan wan diratifikasi ulih banyak nagara. Kada kaya PUHAM, parjanjian-parjanjian nang ngitu maikat sacara hukum. Saban parjanjian HAM utama baisi sabuting badan traktar nang maawasi palaksanaannya.[98] Pandirian awak-awak nang ngitu diatur ulih parjanjian masing-masing, kacuali hagan Komite Hak Ikunumi, Sosial, dan Budaya, nang didiriakan ulih Resolusi 1985/17 Dewan Ikunumi wan Susial PBB.[99]

Instrumen Badan pengawas
Konvensi Internasional tentang Penghapusan Segala Bentuk Diskriminasi Rasial Komite Penghapusan Diskriminasi Rasial
Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Sipil dan Politik Komite Hak Asasi Manusia
Protokol Opsional Pertama Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Sipil dan Politik Komite Hak Asasi Manusia
Protokol Opsional Kedua Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Sipil dan Politik tentang Penghapusan Hukuman Mati Komite Hak Asasi Manusia
Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Ekonomi, Sosial dan Budaya Komite Hak Ekonomi, Sosial, dan Budaya
Protokol Opsional Kovenan Internasional tentang Hak-Hak Ekonomi, Sosial, dan Budaya Komite Hak Ekonomi, Sosial, dan Budaya
Konvensi Menentang Penyiksaan dan Perlakuan atau Penghukuman Lain yang Kejam, Tidak Manusiawi, atau Merendahkan Martabat Manusia Komite Menentang Penyiksaan
Protokol Opsional Konvensi Menentang Penyiksaan Subkomite Pencegahan Penyiksaan
Konvensi mengenai Penghapusan Segala Bentuk Diskriminasi terhadap Wanita Komite Penghapusan Diskriminasi terhadap Wanita
Protokol Opsional Konvensi mengenai Penghapusan Segala Bentuk Diskriminasi terhadap Wanita Komite Penghapusan Diskriminasi terhadap Wanita
Konvensi Hak-Hak Anak Komite Hak-Hak Anak
Protokol Opsional tentang Perdagangan Anak, Prostitusi Anak, dan Pornografi Anak Komite Hak-Hak Anak
Protokol Opsional tentang Keterlibatan Anak dalam Konflik Bersenjata Komite Hak-Hak Anak
Konvensi Internasional tentang Perlindungan Seluruh Hak Buruh Migran dan Para Anggota Keluarga Mereka Komite Hak Buruh Migran
Konvensi mengenai Hak-Hak Penyandang Disabilitas Komite Hak-Hak Penyandang Disabilitas
Protokol Opsional Konvensi mengenai Hak-Hak Penyandang Disabilitas Komite Hak-Hak Penyandang Disabilitas
Konvensi Internasional tentang Perlindungan terhadap Semua Orang dari Tindakan Penghilangan Secara Paksa Komite tentang Penghilangan Paksa
Disadur dari Schmidt 2010[100]

Nagara angguta parjanjian-parjanjian ngini hudah bakomitmen hagan maulah lapuran sacara barkala manganai parkambangan upaya buhannya dalam mawujudakan hak-hak nang tarkandung dalam parjanjian-parjanjian ngini di tingkat nasiunal. Imbah lapurannya dikirim wan diprusis, lapuran nang ngitu akan dipariksa ulih awak traktar dalam salah sabuting sesi nang diadaakan ulih awak ngitu di muha umum lawan dihadiri ulih utusan nagara takait wan jua malibatakan lambaga swadaya masyarakat (LSM).[101] Imbah ngitu, awak traktat akan mangaluarakan "kasimpulan pangamatan" (concluding observation) nang maidentifikasi masalah-masalah HAM di suatu nagara basarta rekomendasi khusus nang manuntungakan masalah ngitu. Wayah matan 2001, sabarataan awak traktat PBB baisi mekanisme panindaklanjutan tarhadap kasimpulan pangamatan.[102]

Handak samuaan awak traktar (kacuali Subkomite Pencegahan Penyiksaan) jua kawa mangaluarakan "kumintar umum" (general comment). Sapahadangan ngitu, terminologi nang dipakai ulih Komite Penghapusan Diskriminasi Rasial wan Komite Penghapusan Diskriminasi terhadap Wanita adalah "rekomendasi umum".[103] Kumintar wan rekomendasi ngini ditatapakan badasarakan konsensus wan kada maikat sacara hukum, tagal panafsiran nang tarkandung di dalamnya basipat otoritatif dalam mamandu ikhtiar hagan mamahami pasal-pasal dalam parjanjian tarkait. Kumintar umum dianggap mambantu banar maraga banyak parjanjian nang dirumusakan lawan kata-kata nang kada jalas maknanya atawa rancu.[104]

Wayahini tadapat dalapan awak traktat nang baisi mekanisme nang manarima kaluhan matan saikung urang. Dalapan awak ngitu adalah Komite Hak Asasi Manusia, Komite Menentang Penyiksaan, Komite Penghapusan Diskriminasi Rasial, Komite Penghapusan Diskriminasi terhadap Wanita, Komite Hak-Hak Penyandang Disabilitas, Komite tentang Penghilangan Paksa, Komite Hak Ekonomi, Sosial, dan Budaya, serta Komite Hak-Hak Anak. Komite Hak Buruh Migran jua baisi mekanisme kaluhan saikung urang nang akaya yang diatur dalam PAsal 77 Konvensi Buruh Migran, tagal mekanisme hagan kumite ngini masih balum balaku pas Januari 2019 maraga jumlah nagara nang mangaluarakan deklarasi hagan bagabung lawan mekanisme ngini masih kurang matan 10. Mekanisme kaluhan saikung urang di awak traktar PBB kada basipat wajib, wan nagara kawa bagabung lawan maratifikasi protokol nang baisi mekanisme ngini (hagan Komite Menentang Penyiksaan, Komite Penghapusan Diskriminasi Rasial, wan Komite tentang Penghilangan Paksa, lawan mangaluarakan deklarasi sasuai lawan pasal nang maatur soal mekanisme surang-surang).[105] Ulih sabab ngitu, invidiu matan nagara nang balum manyambat rasmi bagabung (baik ngitu liwat ratifikasi protokol atawajua deklarasi) kada kawa mamanjatkan kaluhan lawan awak traktat rakait. Mekanisme kaluhan di awak traktat PBB basipat tatulis wan rahasia.[106] Awak-awak traktat ngini kawa mangaluarakan putusan sela (interim measure) sabagai parlindungan lamunnya kaadaannya mandasak wan kawa maulah karugian nang kada kawa dipulihakan lawan pihak nang mangaluh, cuntuhnya adalah parkara nang takair lawan hukuman mati wan deportasi. Saban kumite jua akan maninjau babarapa prasyarat. Pihak nang mangaluh harus jadi kurban palanggaran, [107] palanggaran harus tarjadi imbah prutukul nang baisi tantang mekanisme kaluhan mulai barlaku hagan nagara nang diaduakan, wan kaluhan harus tarkait lawan hak nang tarkandung dalam parjanjian tarkait. Salain ngitu, kaluhan kada bulih dipariksa sacara baimbaian dalam mekanisme pamulihan lainnya (misalnya di tingkat regional), wan pihak nang mangaluh harus sudah mahabisakan sagala ikhtiar hagan mamparulih pamulihan di tingkat nasiunal. Awak traktat surang maulah kasimpulan tarkait lawan parkara-parkara ngini badasarkan konsensus, wan hasil paninjauan ngini disambat "pandangan" (views) atawa "pendapat" (opinions).[107] Hal ngini dianggap sabagai kalamahan awak-awak traktat, maraga hasil paninjauan buhannya kada maikat sacara hukum, walaupun negara tatap diharapakan hagan manindaklanjuti hasil paninjauan awak traktat wan mangirim katarangan nang manjalasakan hal nang ngitu dalam wayah babarapa bulan imbah kumite mangaluarakan pandapatnya. [108]

Parlindungan di tingkat regional babak

Sistim parlindungan hak asasi manusia jua hudah cungul di tingkat regional imbah babarapa urganisasi antarpamarintah mamutusakan hagan manjadii hak asasi manusia sabagai salah sabuting matan tujuan utama bubuhannya.[109] Urganisasi-urganisasi nang ngitu maliputi Majelis Eropa, Urganisasi Negara-negara Amirika, wan Uni Afrika.[110] Mantan Pelapur Khusus PPB manganai hak atas pangan, Olivier De Schutter, manyambat bahwa sistim di Irupa wan Amerika lawan rekam jajaknya nang panjang marupakan sistim parlindungan HAM nang paling "matang" wan "maju".[111]

Kacungulan sistim regional kawa manulungi ikhtiar hagan mawujudakan HAM, maraga lawan ngini masyarakat madani mandapatakan tabanyak ruang hagan didangari ulih pamarintah matan pada harus maantri wan barabut ruangan di PBB. [109] Salain ngitu, rancak cungul kaluhan bahwa sistim HAM PBB nang bapusat di kuta Jenewa kangalihan hagan ditangii, wan sistim regional baisi kaunggulan barupa andakannya nang taparak lawan bubuhan masyarakat madani di dairahnya. Maka matan ngitu, kawa disambat bahwa mekanisme hak asasi manusia regional manjadiakan sistim hak asasi manusia internasional tatanggap wan dimukratis.[112] Tagal, tadapat jua inisiatip di tingkat regional nang dianggap maulah HAM bahaya maraga dinilai kawa marusak standar HAM nang hudah ditatapakan di tingkat global wan jua akibat adanya kamungkinan bahwa mekanisme regional nang ngitu akan disalahgunakan hagan malindungi nagara palanggar HAM matan pangawasan. Cuntuhnya adalah Piagam Hak Asasi Manusia Arab nang dikaluarakan pas tahun 1994, nang hudah manuai kritikan maraga dianggap tamundur matanpada standar glubal. Haratan tahun 2004, dikaluarakan rumusan piagam nang hanyar sakira tasasuai lawan hukum HAM internasiunal, tagal rumusan ngini jua dikritik maraga masih kada sahibaknya sajalan lawan standar global. Sapahadangan ngitu, di Asia Tenggara, Kumisi Hak-Hak Asasi Manusia Antarnegara Perbara manatapkan Deklarasi Hak Asasi Manusia Antarnegara Perbara manatapkan Deklarasi Hak Asasi Manusia Perbara pas Nupimbir 2012.[113] Deklarasi ngini hudah disambut sabagai kumitmen ganal matan Perbara hagan malindungi HAM, tagal pas wayah nang tapaimbai, deklarasi ngini jua dinilai "cacat" maraga sama sakali kada mandirikan mekanisme pengawasan nang baarti, wan jua akibat adanya asas "non-intervensi" dalam deklarasi nang ngitu nang kawa mahalangi kaharatan lambaga regional hagan malindungi HAM.[114]

Irupa babak

 
Nagara-nagara angguta Majelis Eropa.
 
Perangko Azerbaijan lawan gambar gedung Pengadilan Hak Asasi Manusia Eropa nang baandak di Strasbourg, Prancis.

Majilis Irupa didiriakan pas tahun 1949, wan salah sabuting tujuannya adalah hagan managakakan hak asasi manusia. Imbahnya, pas tahun 1950, Konvensi Irupa tentang Hak Asasi Manusia ditatapkan ulih nagara-nagara angguta Majilis Irupa di Roma sabagai langkah baimbaian hagan managakakan babarapa hak nang takandung dalam PUHAM.[115] Konvensi ngini mandiriakan duwa lambaga pangawas, yaitu Kumisi Hak Asasi Manusia Irupa wan Pangadilan Hak Asasi Manusia Irupa. Kaduwa lambaga ngini marupakan lambaga internasional panambayan nang kawa manjulung pamulihan lawan kurban palanggaran HAM. Pamulaannya yurisdiksi buhannya cukup tabatas wan kada basipat wajib hagan negara angguta. Sistim ngini maalami parubahan sacara bagimitan, wan pas tahun 198, Protokol 11 mulai balaku. Protokol ngini mahapusakan Kumisi Irupa wan jua manjadiakan Pangadilan HAM Irupa sabagai pangadilan lawan yurisdiksi wajib (compulsory jurisdiction) hagan nagara-nagara angguta.[116]

Wayahini, tadapat duwa prosedur hagan mambawa piduhal ka Pangadilan HAM Irupa, yaitu aplikasi antarnegara atawa aplikasi surangan. Dalam aplikasi antarnegara, sabuting negara kawa manuntut nagara lain nang dianggap hudah malanggar hak nang takandung dalam Konvensi. Samuaan ikhtiar hagan mandapatakan pamulihan di tingkat domestik harus hudah dihabisakan, kacuali lamunnya tuduhannya tahubung lawan suatu undang-undang atawa praktik administratif.[117] Sapahadangan ngitu, dalam prosedur aplikasi surangan, kurban palanggaran HAM kawa mambawa piduhal ka pangadilan HAM Irupa lamunnya buhannya jua hudah mahabisakan samuaan ikhtiar hagan mandapatakan pamulihan di tantang nasiunal.[118] Pangadilan ngini jua baisi kakuatan mangaluarakan opini nasihat.[119]

Pangadilan HAM Irupa manjalanakan asas "panafsiran otonom" nang baarti bahwa buhannya kawa manatapakan makna matan pasal-pasal nang takandung dalam konvensi tapacul matan pamaknaan tantang nasiunal. Pangadilan ngini jua kawa maminandui asas panafsiran evolutif atawa dinamis sakira Konvensi HAM Irupa kada katinggalan wayah.[120] Salihan, Pangadilan ngini dipinandui lawan ajaran margin apresiasi (margin of appreciation) nang manjulung ruang hagan nagara angguta hagan manapsirkan cara manarapakan standar HAM di tantang nasiunal. Manurut pangadilan ngini dalam piduhal Sunday Times v. the United Kingdom, tujuan pamulaan Konvensi adalah hagan manatapakan standar internasional nang parlu diasii, tagal nagara tatap sakahandak mamilih parbuatan nang kaya apa nang dianggap sasuai hagan manarapakan standar nang ngitu. Doktrin ngini kada ditarima di luar yurisdiksi pangadilan HAM Irupa, wan doktrin ngini surang hudah dikritik maraga kawa baujung lawan panarapan HAM nang talalu relativistik. Walau nang kaya ngitu, margin apresiasi lain doktrin nang statis. Salah sabuting cara hagan mandapatakan parubahan ngini adalah lawan maninjau konsensus manganai praktik tartantu di antara nagara angguta.[121]

Sacara prinsipil, putusan Pangadilan HAM Irupa basipat maikat lawan pihak nang taumpat dalam sabuting piduhal. Bujurnya, putusan Pangadilan HAM Irupa jua bapangaruh lawan negara-negara lain, wan angguta legislatif di saban negara Irupa rancak mangkaji putusan-putusan pangadilan HAM Irupa tadahulu hagan mahindari palanggaran.[122] Pangadilan ngini surang hudah dihadang-hadang sabagai "mahkuta wan parhiasan" (crown jewel) dalam sistim parlindungan hak-hak sipil wan pulitik.[123] Saban tahunnya, pangadilan ngini kawa mangaluarakan labih matan 1.500 putusan.[124] Tagal, pangadilan ngini mahadapi piduhal ganal maraga talalu banyak piduhal nang masuk wan maulah buhannya kauyuhan.[125]

Majelis Irupa surang kada baurusan lawan hak sipil wan pulitik haja. Piagam Susial Irupa hudah ditatapakan di bawah naungan urganisasi ngini pas tahun 1961, wan imbahnya piagam ngini dibujuri pas tahun 1991. Piagam ngini mandiriakan Kumite Hak Susial Irupa wan baisi sistim laporan negara nang mirip lawan sistim di PBB.[116]

Amerika babak

 
██ Negara-negara yang hanya meratifikasi Konvensi HAM Amerika██ Meratifikasi Konvensi HAM dan Protokol Pertama██ Meratifikasi Konvensi HAM dan Protokol Kedua██ Meratifikasi Konvensi HAM dan kedua protokolnya██ Telah membatalkan Konvensi HAM Amerika secara sepihak

Salah sabuting tujuan pamulaan matan Urganisasi Negara-Negara Amerika (basa Inggris: Organization of American States, disingkat OAS) adalah hak asasi manusia. Di bawah naungan urganisasi ngini, Deklarasi Hak Asasi wan Kewajiban Manusia Amirika ditatapakan pas tanggal 2 Mei 1948 baimbai lawan Piagam OAS. Langkah ganal imbahnya diambil pas tahun 1959 lawan diulahnya Kumisi Hak Asasi Manusia Antar-Amirika sabagai lambaga nang basipat otonom. Lambaga ngini imbahnya jadi salah sabuting lambaga nang baandak di bawah naungan Piagam OAS imbah disahkannya Protokol Buenos Aires pas tahun 1970. Imbahnya, Konvensi Amirika tentang Hak Asasi Manusia ditatapakan di San Jose, Kosta Rika, pas tahun 1969.[126] Konvensi ngini khususnya malindungi hak-hak sipil wan pulitik. Imbah Konvensi HAM Antar-Amirika mulai barlaku pas tahun 1978,[127] Pangadilan Hak Asasi Manusia Antar-Amirika didirikan satahun imbahnya. Suatu negara nang baandak di benua Amirika akan masuk ka dalam yurisdiksi pangadilan ngini lamunnya nagara nang ngitu hudah maratifikasi Konvensi HAM Antar-Amirika wan sacara gamblang manarima yurisdiksi pangadilan nang ngitu. Pangadilan ngini surang tadiri matan tujuh hakim nang dipilih hagan wayah jabatan salawas anam tahun ulih negara angguta Konvensi HAM Antar-Amirika.[128] Kada nang kaya di Majelis Irupa, dalam sistim ngini, Komisi HAM Antar-Amirika wan nagara angguta haja nang baisi wewenang hagan mambawa parkara ka pangadilan.[129] Kaputusan pangadilan maikat sacara hukum wan kada kawa dihaur gugat.[130] Salain mangaluarakan putusan resmi, pangadilan ngini jua kawa manarima parmintaan matan negara-negara angguta atawa salah sabuting organ OAS hagan mangaluarakan upini nasihat nang kada maikat, tagal basipat otoritatif, hagan manjalasakan pasal-pasal tartantu nang kawa manulungi negara angguta mamahami wan maasii kawajiban HAM buhannya.[131]

Urganisasi Negara-Negara Amirika jua hudah manatapakan duwa prutukul tambahan hagan Konvensi HAM Amirika. Prutukul nang panambayan adalah Prutukul San Salvador nang ditatapakan pas tahun 1998, [127] mulai barlaku pas tahun 1999, wan baisi tentang hak ikunumi, susial, wan budaya. Prutukul nang kaduwa adalah prutukul manganai panghapusan hukuman mati nang mulai barlaku pas tahun 1991. Salihan, parjanjian-parjanjian HAM regional lainnya jua hudah ditatapakan di bawah naungan Urganisasi Negara-Negara Amirika. Cuntuhnya adalah Konvensi Antar-Amirika hagan Mancagah wan Mahukum Panyiksaan pas tahun 1987, Konvensi Bélem do Pará atawa "Konvensi Antar-Amirika manganai Pancagahan, Pahukuman, wan Pahapusan Kakarasan lawan Binian" nang mulai barlaku pas tahun 1995, Konvensi Antar-Amirika tentang Panghilangan Paksa nang mulai berlaku pas tahun 1996,[132] serta Konvensi Antar-Amerika tentang Pahapusan Samuaan Bantuk Diskriminasi lawan Urang baisi Disabilitas nang mulai barlaku pas tahun 2001.[133]

Salah sabuting tantangan pangganalnya nang dihadapi ulih sistim HAM Antar-Amiriki adalah kurangnya pandanaan.[134] Saliha, kada sabarataan negara angguta OAS hudah maratifikasi Konvensi HAM Antar-Amirika, wan munnya hudah jua kada sabarataan manarima yurisdiksi pangadilan.[135] Negara-negara angguta OAS jua disambat kada baisi iktikad pulitik hagan malancarakan reformasi nang kawa manuntungakan masalah-masalah ngini.[136]

Aprika babak

 
Negara anggota Pengadilan Hak Asasi Manusia wan Hak Penduduk Afrika. ██ Nagara-nagara nang hudah maakui yurisdiksi pengadilan sacara sabarataan (tarmasuk piduhal nang dibawa ulih individu wan LSM) ██ Negara-negara lain yang sudah meratifikasi protokol pengadilan

Haratan pamulaan, hak asasi manusia kada masuk ka dalam tujuan Urganisasi Kasatuan Aprika.[136] Walau kaya ngitu, pas tahun 2022, Uni Aprika manggantiakan Urganisasi Kasatuan Aprika, wan urganisasi ngini maakui hak asasi manusia sabagai salah sabuting tujuan utamanya.[137]

Haratan tahun 1981, negara-negara angguta Urganisasi Kasatuan Aprika manatapakan Piagam Aprika tentang Hak Asasi Manusia wan Hak Panduduk. Piagam ngini pina balain lamunnya dibandingakan lawan piagam-piagam HAM internasiunal lainnya maraga piagam ngini maakui "hak panduduk", Sacara substantif, piagam ngini jua mancantumakan hak sipil wan pulitik, hak susial, ikunumi, wan budaya, sarta "hak solidaritas" (nang kaya hak atas pambangunan, pardamaian, wan lingkungan.[137] Salihan, dalam piagam ngini baisi "kawajiban" hagan surang tarhadap komunitasnya, nang kaya kawajiban hagan kulawarga wan negara.[138]

Piagam ngini pamulaannya manatapakan Komisi Hak Asasi Manusia wan Hak Panduduk Aprika wara sabagai lambaga pangawas, wan lembaga ngini panambayannya bagarumbung pas tahun 1987.[137] Tagal, pas tahun 1998, Protokol tentang Pangadilan Hak Asasi Manusia wan Hak Panduduk Aprika ditatapakan di kuta Addis Ababa, Etiopia, wan protokol ngini mulau barlaku pas Januari 2004.[139] Buhan hakim nang pamulaan dipilih pas tahun 2006.[137] Pangadilan ngini baisi matan 11 hakim nang dinominasiakan ulih nagara nang hudah maratifikasi protokol, wan imbahnya buhannya dipilih ulih Uni Aprika.[139] Rajin Komisi HAM Aprika handak mambawa piduhal ngini ka pangadilan lamunnya rekomendasi buhannya kada diumpati. Surang atawa parwakilan surang jua kawa mambawa piduhal ka pangadilan ngini, tagal hanyar kawa lamunnya nagara nang basangkutan hudah maulah deklarasi nang manarima yurisdiksi pangadilan ngitu. Lamunnya pangadilan manamui hudah tarjadi palanggaran, maka pangadilan kawa mangaluarakan parintah nang mambariakan pamulihan. Imbah Dewa Eksekutif Uni Aprika akan mahatiakan palaksaan putusan pangadilan. Sapahadangan ngitu, pangadilan ngini jua kawa mambarii pandapat nasihat lamunnya disuruh ulih Uni Aprika atawa Urganisasi Aprika nang diakui ulih uni ngini.[140]

Haratan Juli 2008, Majalis Uni Aprika hudah mangaluarakan Protokol tentang Statuta Mahkamah Kehakiman wan Hak Asasi Aprika. Mahkamah ngini pacangan handak manggantiakan Pangadilan HAM Aprika imbah protokolnya mulai barlaku: Mahkamah hanyar ngini baisi dua hagian, yaitu hagian umum wan hagian hak asasi manusia.[139] Protokol ngini hanyar handak barlaku imbah diratifikasi ulih 15 nagara angguta, wan pas tahun 2018, ada 6 nagara angguta Uni Aprika wara nang hudah maratifikasi protokol ngini.[141]

Implementasi di tingkat nasional babak

 
Museum Hak Asasi Manusia Kanada di kuta Winnipeg.

Standar hak asasi manusia nang ditatapakan di tantang internasiunal pas pauncitannya parlu diimplementasiakan malalui sistim hukum di tantang nasiunal.[142] Sabuting nagara kawa manarima parjanjian HAM internasiunal lawan cara ratifikasi, aksesi, atawa suksesi. Ratifikasi marupakan tindakan nang sacara rasmi manyatakan parsatujuan hagan taikat lawan suatu parjanjian internasiunal. Ratifikasi rajin didahului ulih panandatanganan parjanjian ulih parwakilan nagara, wan ratifikasi hanya kawa digawi imbah mahibaki syarat-syarat nang tacantum dalam hukum tata nagara.[143] Cuntuhnya, Konstitusi Amirikia Serikat maatur bahwa suatu parjanjian hanya kawa diratifkasi ulih Presiden imbah disatujui ulih dua partiga suara di Senat.[144] Sapahadangan ngitu, aksesi adalah parnyataan kasadiaan sabuting nagara hagan taikat lawan sabuting parjanjian imbah parjanjian ngitu hudah mulai barlaku. Suksesi surang adalah pawarisan parjanjian imbah bubarnya sabuting nagara, cuntuhnya adalah Rusia nang mawarisi kawajiban ICPR matan Uni Soviet.[143] Haratan sabuting nagara lagi maratifikasi atawa manggawi aksesi tarhadap sabuting parjanjian, buhannya kawa mangaluarakan "reservasi" nang mahigaakan atawa maubah hak atawa kawajiban nang diruncutakan ulih sabuting parjanjian tarhadap nagara ngitu. Pasal 19 Konvensi Wina kada mambulihakan reservasi nang dilarang ulih sabuting parjanjian atawa reservasi nang bahantupan lawan maksud wan tujuan matan parjanjian ngitu. Sabagai cuntuh, Amirika Serikat haratan maratifikasi ICCPR mangaluarakan reservasi nang mahigaaakan panarapan Pasal 6 (5) nang kada mambulihakan pangganjaran hukuman mati lawan urang nang kana hukuman ngitu sabalum buhannya baumur 18 tahun. Reservasi ngini ditolak ulih nagara-nagara Irupa lainnya maraga disambat balawanan lawan maksud wan tujuan matn ICCPR. Nagara jua kawa mangaluarakan "deklarasi pantakwilan" haratan maratifikasi sabuting parjanjian, wan takananya cungul partakunan manganai apakah "deklarasi" nang dikaluarakan ulih sabuting nagara hanya "deklarasi" wara atawa marupakan sabuting "reservasi". Nang kaya, Mesir mangaluarakan deklarasi bahwa buhannya "manarima, mandukung, wan maratifikasi" ICCPR imbah mampartimbangakan isi matan hukum syariah wan "pakta bahwa hukum ngitu kada balawanan lawan ICCPR".[145] Banyak angguta Kumite Hak Asasi Manusia PBB nang marasa bahwa huku Mesir tatimpang lawan isi matan ICCPR, wan buhannya mamadahakan sakira deklarasinya diklarifikasi atawa dicabut.[146] Takait lawan dampat matan reservasi ngitu surang, Pasal 21 Konvensi Wina maatur bahwa reservasi nang ditulak ulih sabuting nagara kawa dianggap kada payu antara nagara nang mangaluarakan reservasi lawan nagara nang manolak reservasi ngitu.[147] Tagal, haratan tahun 1994, Komite Hak Asasi Manusia manyambat dalam Kumintar Umum No. 24 bahwa buhannya kawa manantuakan apakah sabuting reservasi ngitu sah atawa kada, wan buhannya akan mamutur reservasi nang dianggap kada sasuai. Kumite HAM PBB surang kada mambari justifikasi nang kuat, wan parnyataan ngini hudah dikritik ulih saban nagara nang kaya Amirika Serikat, Britania Raya, wan Parancis.[148] Matan sudut pandang normatif, ada nang manyamabt bahwa reservasi parlu dibulihakan sakira magin banyak nagara nang handak taikat lawan parjanjian HAM. Tagal, reservasi tarhadap parjanjian HAM hudah dikritik maraga disambat maacam kapurnaan matan parjanjian nang ngitu, sahingga kaharatan hagan mambatalakan reservasi dirasa parlu hagan bamagin kuat parlindungan HAM di tantang internasiunal. [149]

Saban nagara baisi aturannya surang sahubungan lawan tata cara hagan mamasukakan parjanjian HAM internasiunal ka dalam hukum nasiunal. Sacara umum, tadapat dua macam cara, yaitu "panarimaan langsung" wan "panarimaan khusus" atawa "individual". Panarimaan langsung baarti bahwa pasal-pasal dalam parjanjian nang hudah diratifikasi kawa langsung dipakai di pangadilan nasiunal. Cuntuh nagara-nagara nang mamakai pamarakan ngini adalah Amirika Serikat wan Japang. Sapahadangan ngitu, Britania Raya wan nagara-nagara nang suah jadi jajahannya baisi sistim panarimaan khusus, nang baarti bahwa isi matan sabuting parjanjian HAM harus diruakakan ka dalam undang-undang nasiunal tadahulu sabalum kawa dipakai di pangadilan nasiunal. Sabagai ilustrasi, Britania Raya hudah manatapakan Human Rights Act 1998 pas tahun 2000, sahingga rakyat Britania kawa mambawa piduhal manganai palanggaran Konvensi HAM Irupa ka pangadilan nasiunal.[150] Takait lawan andakan parjanjian HAM internasiunal dalam hierarki hukum nasiunal, saban nagara jua baisi sistimnya surang. Nagara kaya Walanda mambarii kadudukan paningginya lawan parjanjian internasiunal, wan parjanjian nang bahantupan lawan undang-undang dasar tatap dianggap sah lamunnya parjanjia nang ngitu disatujui ulih dua par tiga suara di Eerste Kamer wan Tweede Kamer[151] Di higa lain, tadapat nagara kaya Parancis wan Japang nang manyatakan bahwa parjanjian internasiunal kadudukannya tarandah matanpada undang-undang dasar, tagal masih tatinggi dibandingakan lawan hukum biasa. Sapahadangan ngitu, di Amirika Serika, parjanjian internasiunal baisi kadudukan nang sama lawan hukum federal, sahingga hukum federal nang ditatapakan imbahnya kawa mahigaakan parjanjian nang hudah diratifikasi sasuai lawan asas lex posterior derogat legi priori ("hukum tahanyar mahigaakan hukum talawas").[152]

Panikasan wan pangurangan babak

"Dalam habar darurat nang manggaratak kahidupan bangsa wan kabadaradaannya, nang hudah diumumakan sacara resmi, nagara-nagara pihak Kovenan ngini kawa manjuhut langkah-langkah nang mangurangi kawajiban-kawajiban buhannya badasarakan Kovenan ngini, sajauh mamang diparluakaan banar dalam situasi darurat ngitu, salawas langkah-langkah ngitu kada bahuntupan lawan kawajiban-kawajiban lainnya badasarakan hukum internasiunal wan kada mangandung diskriminasi semata-mata badasarakan atas ras, warna awak, janis kalamain, basa, agama, atawa asal usul susial.""

Pasal 4(1) ICCPR manganai pangurangan (derogation) hak asasi manusia dalam habar darurat.[58]

Matan sudut janak hukum asasi manusia internasiunal, kada samuaan hak basipat absolut wan barbagai hak kawa ditikasi panarapannya. Tadapat dua cara nang kawa dipakai ulih nagara hagan manikasi suatu hak, yaitu lawan mahibaki syarat-syarat nang dicantumakan dalam suatu pasal (disambat panikasan atawa limitation) atawa lawan manangguhkan kawajiban hak asasi manusia tartantu di tangah kadaan darurat (disambat pangurangan atawa derogation). Walau nang kaya ngitu, nang kaya nang hudah dijabarakan dalam uraian manganai jus cogens di atas, tadapat sajumlah hak nang kada kawa dihigaakan dalam kaadaan apa haja, nang kaya hak hagan kada disiksa.[153]

Takait lawan limitation, praktik penerapan hak asasi manusia rancak mancungulakan kategangan antara hak individu lawan kapantingan baimbai. Cuntuhnya adalah urang nang dijebloskan ka penjara imbah maliwati proses hukum nang adil; urang ngitu kada akan kawa mamakai hak hagan kada ditahan sacara sembarangan hagan kaluar matan panjara. Dalam konvensi-konvensi internasiunal (nang kaya ICCPR wan Konvensi HAM Irupa), hak-hak nang kawa ditikasi rajin baisi parsyaratan tiga rangkap nang parlu dihibaki sabalum nagara kawa manikasi hak ngitu, yaitu:[154]

  1. Panikasan harus ditantuakan ulih hukum (prescribed by law)
  2. Panikasan diparluakan hagan mancapai tujuan-tujuan tartantu nang dianggap sah (legitimate aim)
  3. Panikasan dianggap diparluakan dalam suatu masyarakat demokratis (necessary in a democratic society)

Sabagai cuntuh, Pasal 21 ICCPR manyambat bahwa "hak hagan bagarumbung sacara damai harus diakui", tagal pasal ngitu masih maizinakan panikasan "nang ditantuakan sasuai lawan hukum, nang diparluakan dalam suatu masyarakat demokratis hagan kepentingan kaamanan nasiunal wan kasalamatan publik, atawa katartiban umum, parlindungan tarhadap kasihatan atawa moral umum, atawa parlindungan atas hak-hak wan kabebasan-kabebasan urang lain."[58]

Sacara gigis tikas, parsyaratan manganai katentuan badasarakan hukum manyambat bahwa panikasan harus ditatapakan dalam undang-undang nang disatujui ulih awak legislatif wan lain eksekutif. Nagara jua parlu mamastiakan bahwa undang-undang ngitu kawa diaksis ulih rakyat, wan panikasannya jua harus dirincikan sacara jalas. Ulih sabab ngitu, pambarian kuasa nang kada babatas lawan awak eksekutif hagan manikasi hak asasi manusia dianggap kada mahibaki syarat ngini.[155] Sapahadangan ngitu, "tujuan-tujuan nang dianggap sah" rajin dijabarakan dalam masing-masing pasal nang maizinakan panikasan, nang kaya hudah ditunjukakan dalam Pasal 21 ICCPR di atas. Dalam yurisdiksi Pangadilan HAM Irupa, tujuan nang diangap sah harus barupa "kaparluan susial nang mandesak", sahingga panikasan kada boleh menjadi sekadar pilihan kebijakan. Sapahandangan ngitu, syarat "diperluakan dalam suatu masyarakat demokratis" baarti bahwa nagara juga harus mambuktiakan bahwa panikasan nang buhannya gawi ngitu dasar diparluakan hagan mahibaki tujuan-tujuan sah nang handak dicapai. Salihan, panikasan ngini jua harus mahibaki asas proporsionalitas, sahingga nagara kada boleh maambil tindakan nang balabihan wan hanya boleh manikasi sajauh mana panikasan ngitu dasar diparluakan. [156] Sabagai ilustrasi, dalam piduhal Toonen v. Australia, pamarintah nagara hagian Tasmania mancuba manjustifikasi hukum nang malarang sodomi lawan mangklaim bahwa kriminalisasi diparluakan demi kasihatan umum hagan mancagah pabantaran HIV/AIDS. Tagal, pamarintah federal Australia batagas bahwa kriminalisasi seks sama jenis malah mahalangi program kasihatan umum lawan mandasak kaum homoseksual hagan basambunyi, sahingga tindakan nang diambil pamarintah Tasmania justru bahangkupan lawan tujuan nang handak dicapai. Salihan, Komite HAM PBB jua manambahakan bahwa kadada kakaitan antara kriminalisasi seks sasam janis lawan pangandalian pabantaran virus HIV. Maka matan ngitu, Komite HAM PBB manyambat bahwa "parlindungan kasihatan umum" kada kawa dianggap sabagai tujuan sah nang kawa mambujurakan kriminalisasi seks sasama jenis. [157]

Sapahadangan ngitu, aturan manganai pangurangan (derogation) hanya barlaku hagan kaadaan darurat. Saban konvensi baisi aturan wan yurisprudensinya surang managanai derogation. Piagam HAM Afrika jua sama sakali kada mamuat pasal menganai degoration, sampai-sampai Komisi HAM Afrika dalam piduhal Commission Nationale des Droit de l'Homme et des Libertés v. Chad manikinakan bahwa perang dangsanak di Chad jua kada bisa dijadiakan ilah hagan mangurangi hak-hak nang takandung dalam piagam nang ngitu.[158] Sacara gigis ganal, nagara kawa mamutusakan hagan manangguhakan panarapaan sajumlah hak asasi asalkan kaadaan daruratnya diumumkan tarlabih dulu wan kabaradaan kaadaan darurat nang ngitu harus dilaporakan lawan instansi nang hudah ditatapakan ulih suatu konvensi. "Keadaan darurat" adalah syarat nang nang ngalih banar dihibaki, maraga kadaannya harus mangancam "kahidupan bangsa". Akibatnya, kada sabarataan gangguan kaamanan atawa bancana kawa langsung dianggap sabagai "kaadaan darurat", wan bahkan perang kada kawa semerta-merta dianggap mahibaki syarat ngini. Salihan, pangurangan nang kawa dibarlakukan hanyalah pangurangan nang menang diparluakan hagan mangambaliakan kaadaan nang kaya dahula, sahingga pangurangan harus mahibaki asas kaparluan (necessity) wan proporsionalitas.[159] Pangurangan ngini harus basipat sapahadangan, wan bagitu ancamannya hudah hilang, pangurangan ngini harus dicabut. [160]

Hukum kemanusiaan internasional babak

 
Manurut Mahkamah Internasional, dalam kaadaan perang hukum kemanusiaan internasional dianggap sebagai lex specialis lawan kedudukan di atas hak asasi manusia sacara umum. Gambar: Tantara Gurkha manduduki Jepang pasca-Perang Dunia II.

Kawajiban hak asasi mansia tatap barlaku dalam kadaan perang, tagal di tangah barkacamuknya konflik, korban jiwa akan baguguran. Jalannya perang surang diatur ulih hukum kemanusiaan internasional. Bidang hukum ngini mancoba mamasukakan unsur-unsur kamanusiaan ka dalam perang lawan manatapakan barbagai aturan nang manikasi tata cara wan metode tempur. [161] Pada dasarnya tadapat dua asas utama dalam hukum kamanusiaan internasiunal. Asas palainan (distinction) manyatakan bahwa kombatan (urang nang tarlibat dalam pertempuran) harus dilainakan matan warga sipil wan sasaran militer jua harus dilainakan matan sasaran sipil.[162] Sapahadangan ngitu, asas pandaritaan nang kada parlu (unnecessary suffering) malarang pamakaian sanjata wan metode perang nang kawa maakibatakan pandaritaan atawa luka-luka nang malabihi matan apa nang diparluakan hagan mancapai tujuan militer. [163] Babarapa cuntuh aturan dalam hukum humaniter internasiunal adalah parlindungan tarhadap warga sipil nang kada tarlibat perang, larangan manggawi sarangan nang mambabi buta, larangan mamakai sanjata-sanjata kimia atawa biologi, sarta larangan hagan mamarintahakan agar kada ada satu jua tawanan nang boleh diampuni.[163] Takait lawan hubungan antara hukum hak asasi manusia internasiunal lawan hukum humaniter internasiunal pas wayah perang, Mahkamah Internasional dalam opini nasihat Legality of the Threat of Use of Nuclear Weapons hudah maamati bahwa tadapat tiga situasi nang kawa cungul:[164]

  1. Babarapa hak mungkin hanya masuk ka dalam cakupan hukum kemanusiaan internasiunal, cuntuhnya nang manyangkut lawan wilayah pandudukan. Hukum kemanusiaan internasiunal baisi banyak aturan nang badampak tarhadap hak warga di wilayah pandudukan. Sabagai cuntuh, nagara nang manggawi pandudukan kawa mamanpaatakan bangunan atawa lahan di wilayah pandudukan hagan kapantingan militer, tagal buhannya kada boleh marusaknya.[165]
  2. Babarapa hak nang lainnya mungkin hanya masuk ka dalam cakupan hukum hak asasi manusia. Nang kaya, hak hagan kada dipanjara maraga dasar kakadakawaan hagan mahibaki kawajiban kontrak kada kawa dikahigaakan dalam kaadaaan perang wan masih tatap balaku.[165]
  3. Hak-hak nang lain kawa masuk ka dalam cakupan matan kaduanya. Cuntuhnya, hak hagan kada disiksa sama-sama dilindungi ulih hukum kemanusiaan internasiunal wan hukum hak asasi manusia.[166]

Tagal, kawa jua tarjadi kakadasalarasan antara hukum kemanusiaan internasiunal wan hukum hak asasi manusia. Cuntuh nang paling nyaman adalah hak hagan hidup; ICCPR sacara jalas malarang pancabutan nyawa urang lain sacara babarang, tagal dalam kaadaan perang, kombatan kawa mambunuh kombatan nang lainnya. Dalam kaadaan nang kaya ngini, barlaku asas lex specialis derogat legi generali (hukum nang besipat khusus mahigaakan nang umum), wan sahubungan lawan asas ngitu, Mahkamah Internasional hudah manyambat bahwa hukum kemanusiaan internasiunal adalah hkum nang manjadi lex specialis dalam keadaan perang.[167]

Kritik partikularisme babak

"Konsep hak asasi manusia marupakan produk sejarah. Hak asasi manusia sangat kuat kaitannya lawan keadaan susial, pulitik, wan ikunumi, wan jua sajarah, budaya, wan nilai-nilai tartantu matan suatu negara. Maka matan ngitu, kita kada saharusnya wan jua kada kawa manjadiakan standar hak asasi manusia wan model matan nagara tartantu sabagai sabuting haja nang bujur wan manuntut sakira nagara-nagara lain jua maumpatinya."

— Kepala Delegasi Tiongkok, Liu Huaqiu, pas tanggal 17 Juni 1993 salawas Konferensi Internasional Hak Asasi Manusia di Wina, Austria.[168]

"Matan wadah budaya wan sajarah, masyarakat Barat balain lawan masyarakat non-Barat. Tagal argumen ngitu surang malihaatakan kita kabujuran bahwa latar balakang budaya wan sajarah nagara-nagara non-Barat balain sabuting lawan nang lain. Olih maraga ngitu, kunsip partikularistik nang ngitu kada kawa digeneralisasi sabagai kunsip nang balain sacara linear lawan masyarakat Barat wara. Kabujuran bahwa sabuting masyarakat pas asalnya adalah individualistik wan kapitalistik jua, kada otomasti baarti bahwa lawan manarima kunsip universalitas hak asasi manusia, maka sabarataan manusia ditikasi lawan maanut kunsip nang ngitu. Hak asasi manusia marupakan rumusan barbagai hak dasar nagn inheren dalam diri saban manusia. Palainan latar balakang budaya wan sajarah antara masing-masing bangsa kada baarti tatamu palainan hak asasi ngitu surang."

— Pakar hukum Indonesia Adnan Buyung Nasution dalam mananggapi argumen partikularistik.[169]

Sipat "universal" hak asasi manusia hudah mahadapi gampuran matan sajumlah panjanakan nang disambat "relativisme budaya" atawa "partikularisme",[170] walaupun pamakaian istilah "relativisme budaya" hudah dikritik maraga istilah ngitu marupakan ngaran sabuting mazhab dalam bidang antropologi di Barat, sahingga mancungulakan asumsi bahwa klaim-klaim hak asasi manusia matan sudut janak non-Baras baisi argumen nang sama lawan mazhab antropologi nang ngitu. Aliran partikularisme sangat bapangaruh di kawasan Asia Timur, Afrika, wan dunia Islam. Pada dasarnya, tokoh-tokoh nang bapandangan partikularis managasakan bahwa hak asasi manusia marupakan ciptaan Barat, sahingga kunsip ngini dirasa kada rasuk hagan dibarlakuakan di kawasan lainnya. Salihan, buhannya jua mangkiritik sistim hak asasi manusia internasiunal nang dianggap talalu diduminasi ulih nagara-nagara Barat wan kunsip-kunsip nang baasal matan kawasan ngitu.[171]

Di Asia, salah sabuting kritik partikularisme nang paling tarpinandu baasal matan tulisan-tulisan bubuhan tokoh nang tagolong ka dalam "mazhab Singapura". Pamikiran-pamikiran mazhab ngini dirintis ulih Pardana Manteri Singapura Lee Kuan Yew wan imbahnya dikambangakaan ulih babarapa pajabat tinggi di Kementrian Luar Negeri Singapura, nang kaya Tommy Koh, Bilahari Kausikan, wan Kishore Mahbubani.[172] Mazhab ngini sama sakali kada manolak kabaradaan hak asasi manusia sabagai hak "universal", tagal bubuhannya mangkritik kakantalan pangaruh Barat dalam sistimnya, wan buhannya jua bakayakinan bahwa kunsip "hak asasi manusia universal" marupakan ulahan Barat. Buhannya batagas bahwa "hak asasi manusia" wan "demokrasi" marupakan nilai-nilai nang diulah ulih sajarah wan pangalaman sabuting bangsa, sahingga hagan buhannya, standar Barat matan uncit abad ka-20 kada kawa dianggap sabagai standar universal.[173] Salihan, salah sabuting ciri khas matan mazhab Singapura adalah klaim nang bakaitan lawan nilai-nilai Asia. Manurut bubuhannya, masyarakat Asia labih mautamaakan komunitas matan pada individu. [174] Dalam sambatan lain, urang-urang Asia dipadahakan labih mautamaakan kawajiban lawan kulawarga, urang higa rumah, atawa bangsa. [175] Lawan mamakai dalil-dalil ngini, bubuhan panulis matan mazhab Singapura manyambat bahwa hak nang universal hagan hak-hak inti wara, cuntuhnya adalah hak-hak nang kada kawa dikurangi dalam ICCPR, sapahadangan Koh bamagin mansasakakan cakupan hak-hak inti ngini jadi palarangan panyiksaan, parbudakan, pambunuhan, wan genosida. Bubuhannya kada manalok kabaradaan hak nang lain, tagal matan sudut janak buhannya, lalainan dalam upaya hagan manafsirakan hak-hak ngitu kada kawa dihindari.[176]

Di tantang internasiunal, Deklarasi Bangkok 1993 dinilai sabagai ancaman tarhadap universalisme. Walaupun nagara-nagara Asia nang mangaluarakan deklarasi ngitu maakui bahwa hak asasi manusia basipat universal, manurut buhannya panafsirannya harus mampartimbangakan "kakhususan" nasiunal wan regional sarta barbagai latar balakang sajarah, budaya, wan agama.[177] Kalimat nang kaya ngini imbahnya jua kawa ditamui dalam Deklarasi Hak Asasi Manusia Perbara 2012. [178] Deklarasi Kairo tentang Hak Asasi Manusia dalam Islam nang ditatapakan pas tahun 1990 ulih Organisasi Konferensi Islam jua dianggap sabagai salah sabuting bantuk partikularisme.[179] Di dalamnya tacantum kunsip-kunsip Islami nang kada kawa ditamui dalam instrumen-instrumen HAM internasiunal, nang kaya Pasal 1(b) tentang amal saleh wan katakwaan sabagai hal nang kawa maulah urang taunggul matanpada nang lain, Pasal 4 tentang parlindungan jasad wan panguburan, atawa Pasal 22(b) tentang hak hagan manggawi amar makruf nahi mungkar. Deklarasi ngini jua rancak mangacu lawan hukum syariah, wan pasal 1(a) baisi kakhususan saurangan maraga mangumandangakan bahwa samuaan manusia disatuakan ulih katundukan kapada Allah wan marupakan katurunan Adam. Salihan, babarapa hak nang diakui di tantang internasiunal wan regional dasar kada disambat dalam deklarasi ngini, nang kaya kabibasan baagama, kabibasan bagarumbung wan basarikat, sarta parnyataan kasatujuan matan kadua mampelai sabagai syarat banikahan. [180]

Pamarakan partikularisme nang dilandasakan lawan palainan budaya surang hudah dikritik maraga maasumsiakan bahwa budaya ngitu basipat statis wan kada suah baubah. Salihan, panjanakan ngini tajanaki kaya mambarii ruang hagan praktik-praktik budaya nang kada kawa ditarima sacara etika.[181] Walau nang kaya ngitu, pakar hak asasi manusia asal Belgia, Marie-Bénédicte Dembour, bapandapat bahwa pardabatan antara universalisme wan partikularisme akan cungul batitiran saban kali ada ikhtiar hagan manatapakan sabuting standar nang sama.[182] Dalam yurisdiksi pangadilan HAM Irupa surang tatamui sabuting doktrin hukum nang disambat kawa marakatakan kadua panjanakan ngini, yaitu doktrin margin apresiasi. Lawan ditarapakannya doktrin ngini, standar nang sama kawa baisi panarapa nang balain-lain di saban nagara angguta Majelis Irupa. Cuntuhnya adalah lawan kasus panistaan agama. Pangadilan HAM Irupa mambarii margin apresiasi nang luas lawan nagara-nagara angguta hagan manantuakan cakupan panikasan tarhadap pandapat nang kawa manyinggung agama dalam piduhal Wingrove v. the United Kingdom, maraga manurut bubuhannya kada ada sabuting standar nang saragam di Irupa tarkait lawan "parlindungan hak-hak urang lain" sawagai salah sabuting ilah nang kawa dipakai hagan manikasi hak atas kabibasan bapandapat. Akibatnya, walau nagara-nagara angguta Majelis Irupa sacara hukum malindungi kabibasan bapandapat, panarapannya dalam kasus panistaan agama balain-lain di saban nagara;[183] barbagai nagara di Irupa (nang kaya Walanda wan Britania Raya) mambolehakan pandapat nang sacara tarang-tarangan mahina sabuting agama, sapahadangan babarapa nagara nang lain dibolehakan manikasi pandapat samacam ngitu lawan mamakai hukum pidana (cuntuhnya adalah Ausria wan Yunani). [184]

Catatan batis babak

  1. ^ a b c Bates 2010, hlm. 19.
  2. ^ a b c d Bates 2010, hlm. 18.
  3. ^ Hoffmann 2011, hlm. 4.
  4. ^ a b c d Brems 2001, hlm. 17.
  5. ^ Donnelly 2007, hlm. 284.
  6. ^ Brems 2001, hlm. 7.
  7. ^ Donnelly 2007, hlm. 284-285.
  8. ^ a b c Bates 2010, hlm. 20.
  9. ^ Tomuschat 2008, hlm. 12.
  10. ^ a b PUHAM 1948.
  11. ^ Bates 2010, hlm. 21-22.
  12. ^ Deklarasi Kemerdekaan Amerika Serikat 1776.
  13. ^ Bates 2010, hlm. 22.
  14. ^ a b Tomuschat 2008, hlm. 14.
  15. ^ a b Brems 2001, hlm. 18.
  16. ^ Brems 2001, hlm. 19.
  17. ^ Bates 2010, hlm. 25.
  18. ^ a b Hoffmann 2011, hlm. 7.
  19. ^ Bates 2010, hlm. 24.
  20. ^ a b c Hoffmann 2011, hlm. 8.
  21. ^ Hoffmann 2011, hlm. 9.
  22. ^ Hoffmann 2011, hlm. 11.
  23. ^ Hoffmann 2011, hlm. 10-11.
  24. ^ Beitz 2009, hlm. 15.
  25. ^ Bates 2010, hlm. 29-31.
  26. ^ Beitz 2009, hlm. 15-16.
  27. ^ a b c d Bates 2010, hlm. 35.
  28. ^ a b c Bates 2010, hlm. 33.
  29. ^ a b Piagam PBB 1945.
  30. ^ a b Bates 2010, hlm. 34.
  31. ^ a b Bates 2010, hlm. 36.
  32. ^ Tomuschat 2008, hlm. 24.
  33. ^ Bates 2010, hlm. 37.
  34. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 670.
  35. ^ Kar 2013, hlm. 109.
  36. ^ Kar 2013, hlm. 110.
  37. ^ Kar 2013, hlm. 110-111.
  38. ^ Kar 2013, hlm. 111.
  39. ^ a b Dembour 2010a, hlm. 2.
  40. ^ Beitz 2009, hlm. 49.
  41. ^ a b Dembour 2010a, hlm. 3.
  42. ^ Dembour 2010a, hlm. 11.
  43. ^ Dembour 2010a, hlm. 20.
  44. ^ Donnelly 2007, hlm. 282.
  45. ^ Brems 2001, hlm. 4.
  46. ^ Donnelly 2007, hlm. 283.
  47. ^ a b Nickel & Reidy 2010, hlm. 41.
  48. ^ Shelton & Gould 2013, hlm. 562.
  49. ^ Nickel & Reidy 2010, hlm. 42.
  50. ^ a b Kälin & Künzli 2009, hlm. 31.
  51. ^ Joseph 2010, hlm. 155-156.
  52. ^ a b Kälin & Künzli 2009, hlm. 32.
  53. ^ van Boven 2010, hlm. 178.
  54. ^ Kälin & Künzli 2009, hlm. 20.
  55. ^ van Boven 2010, hlm. 178-179.
  56. ^ Deklarasi dan Program Aksi Wina 1993.
  57. ^ a b Moeckli 2010, hlm. 189.
  58. ^ a b c d e ICCPR 1966.
  59. ^ a b c d e f van Boven 2010, hlm. 174.
  60. ^ van Boven 2010, hlm. 173.
  61. ^ a b De Schutter 2010, hlm. 253.
  62. ^ a b c OHCHR 2008, hlm. 9.
  63. ^ a b c van Boven 2010, hlm. 175.
  64. ^ ICESCR 1966.
  65. ^ OHCHR 2008, hlm. 8.
  66. ^ Langford 2008, hlm. 3.
  67. ^ Tobin 2012, hlm. 206.
  68. ^ Claude & Weston 2006, hlm. 8.
  69. ^ Kälin & Künzli 2009, hlm. 32-33.
  70. ^ a b van Boven 2010, hlm. 176.
  71. ^ van Boven 2010, hlm. 177.
  72. ^ a b van Boven 2010, hlm. 181.
  73. ^ Scheinin 2013, hlm. 528.
  74. ^ a b van Boven 2010, hlm. 182.
  75. ^ Scheinin 2013, hlm. 530.
  76. ^ a b c Shelton & Gould 2013, hlm. 566.
  77. ^ De Schutter 2010, hlm. 242.
  78. ^ De Schutter 2010, hlm. 243.
  79. ^ Shelton & Gould 2013, hlm. 567.
  80. ^ De Schutter 2010, hlm. 254.
  81. ^ Toebes 2008, hlm. 448-450.
  82. ^ de Wet 2013, hlm. 541.
  83. ^ Chinkin 2010, hlm. 113-114.
  84. ^ Kahgan 1997, hlm. 775-776.
  85. ^ a b de Wet 2013, hlm. 543.
  86. ^ de Wet 2013, hlm. 544.
  87. ^ Schmidt 2010, hlm. 404-405.
  88. ^ a b Schmidt 2010, hlm. 392.
  89. ^ Schmidt 2010, hlm. 418-422.
  90. ^ Schmidt 2010, hlm. 393.
  91. ^ a b Schmidt 2010, hlm. 394.
  92. ^ Schmidt 2010, hlm. 395.
  93. ^ a b Schmidt 2010, hlm. 397.
  94. ^ a b Schmidt 2010, hlm. 398.
  95. ^ Schmidt 2010, hlm. 399.
  96. ^ Schmidt 2010, hlm. 400.
  97. ^ a b Schmidt 2010, hlm. 401.
  98. ^ Schmidt 2010, hlm. 404.
  99. ^ De Schutter 2010, hlm. 791.
  100. ^ Schmidt 2010, hlm. 405.
  101. ^ Schmidt 2010, hlm. 406-407.
  102. ^ Schmidt 2010, hlm. 407.
  103. ^ Schmidt 2010, hlm. 408.
  104. ^ Schmidt 2010, hlm. 409.
  105. ^ OHCHR.
  106. ^ Schmidt 2010, hlm. 410.
  107. ^ a b Schmidt 2010, hlm. 412.
  108. ^ Schmidt 2010, hlm. 413.
  109. ^ a b Heyns & Killander 2013, hlm. 672.
  110. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 675-682.
  111. ^ De Schutter 2010, hlm. 898.
  112. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 673.
  113. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 674.
  114. ^ Davies 2013, hlm. 51.
  115. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 675.
  116. ^ a b Heyns & Killander 2013, hlm. 676.
  117. ^ Greer 2010, hlm. 464-466.
  118. ^ Greer 2010, hlm. 466-468.
  119. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 683.
  120. ^ Greer 2010, hlm. 471.
  121. ^ Mégret 2010, hlm. 133.
  122. ^ Helfer 2008, hlm. 136.
  123. ^ Helfer 2008, hlm. 125.
  124. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 685.
  125. ^ Greer 2008, hlm. 680-702.
  126. ^ Heyns & Killander 2013, hlm. 677.
  127. ^ a b Heyns & Killander 2013, hlm. 678.
  128. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 442.
  129. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 443.
  130. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 444.
  131. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 448.
  132. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 435.
  133. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 435-436.
  134. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 450.
  135. ^ Pasqualucci 2010, hlm. 450-451.
  136. ^ a b Heyns & Killander 2013, hlm. 679.
  137. ^ a b c d Heyns & Killander 2013, hlm. 681.
  138. ^ Heyns & Killander 2010, hlm. 485.
  139. ^ a b c Heyns & Killander 2010, hlm. 492.
  140. ^ Heyns & Killander 2010, hlm. 493.
  141. ^ Uni Afrika.
  142. ^ Ando 2013, hlm. 698.
  143. ^ a b Ando 2013, hlm. 699.
  144. ^ Ando 2013, hlm. 699-700.
  145. ^ Ando 2013, hlm. 700.
  146. ^ Ando 2013, hlm. 700-701.
  147. ^ VCLT 1969.
  148. ^ Moloney 2004, hlm. 165.
  149. ^ Moloney 2004, hlm. 155-156, 160.
  150. ^ Ando 2013, hlm. 702.
  151. ^ Ando 2013, hlm. 703.
  152. ^ Ando 2013, hlm. 704.
  153. ^ Mégret 2010, hlm. 140.
  154. ^ Mégret 2010, hlm. 141.
  155. ^ Mégret 2010, hlm. 141-142.
  156. ^ Mégret 2010, hlm. 142.
  157. ^ Joseph & Castan 2013, hlm. 556-557.
  158. ^ Nugraha 2018, hlm. 201.
  159. ^ Mégret 2010, hlm. 143.
  160. ^ Mégret 2010, hlm. 144.
  161. ^ Sivakumaran 2010, hlm. 521.
  162. ^ Sivakumaran 2010, hlm. 522.
  163. ^ a b Sivakumaran 2010, hlm. 523.
  164. ^ Sivakumaran 2010, hlm. 531.
  165. ^ a b Sivakumaran 2010, hlm. 532.
  166. ^ Sivakumaran 2010, hlm. 534.
  167. ^ Sivakumaran 2010, hlm. 533.
  168. ^ Brems 2001, hlm. 62.
  169. ^ El Muhtaj 2017, hlm. 5-6.
  170. ^ Brems 2001, hlm. 22.
  171. ^ Brems 2001, hlm. 27.
  172. ^ Brems 2001, hlm. 36.
  173. ^ Brems 2001, hlm. 36-37.
  174. ^ Brems 2001, hlm. 41.
  175. ^ Brems 2001, hlm. 42.
  176. ^ Brems 2001, hlm. 43.
  177. ^ Brems 2001, hlm. 58.
  178. ^ Wu 2016, hlm. 277.
  179. ^ Brems 2001, hlm. 259-260.
  180. ^ Brems 2001, hlm. 260.
  181. ^ Dembour 2010b, hlm. 75-76.
  182. ^ Dembour 2010b, hlm. 77.
  183. ^ Brems 2008, hlm. 66-67.
  184. ^ Gatti 2015, hlm. 49-51.

Daptar Pustaka babak

Daftar pustaka babak

Buku babak

Bab buku babak

Jurnal babak

Dokumen babak

Deklarasi dan Perjanjian babak

Sumber daring babak

Bacaan imbahnya babak

Pranala luar babak